Hacerül Esved Taşının Tarihi

El-Hacerü’l-esved terkibi Arapçada “siyah taş” anlamına gelir. Yerden 1,5 m. kadar yükseklikte bulunan, yaklaşık 30 cm. çapında ve yumurta biçimindeki bu taşın siyaha yakın koyu kırmızı renkte olması sebebiyle böyle adlandırıldığı anlaşılmaktadır. Peki Hacerül Esved taşı nereden geldi? Hacerül Esved taşını Kabe’ye kim koydu? Hacerül Esved taşı Kabe’nin neresinde? Hacerül Esved taşının önemi ve fazileti nedir? İşte Hacerül Esved taşının tarihi ve hikayesi.

Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in peygamber olmadan önce, Kâbe’nin tamiri esnasında mübârek elleriyle yerine yerleştirdiği özel taş, Hacer-i Esved...

“Tavâfın başlama noktasını göstermek gibi pratik bir faydası da bulunan bu taşın menşei, tarihçesi, mâhiyeti ve mânevî değeri hakkında birçoğu zayıf, bir kısmı sembolik mânâ taşıyan çok sayıda rivâyet vardır. Bu rivâyetlerde umûmiyetle Hacer-i Esved’in aslında beyaz iken insanların günahları yüzünden karardığı, cennetten indirildiği, Nuh Tûfânı sırasında Ebû Kubeys Dağı’nda korunduğu ve Hazret-i İbrahim’in Kâbe’yi inşası esnasında oradan yerine getirilerek konulduğu, onun Allâh’a verdiği sözü yerine getirenlere şâhitlik edeceği gibi hususlar dile getirilmektedir.”[1]

Cennetten gelmiş olsun ya da olmasın; gerek yüklendiği mühim misyon, gerek Rabbimizin “Beytim” dediği Kâbe-i Muazzama’nın âdeta göz bebeği mesâbesindeki konumu, en çok da Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in gül kokulu elleriyle ona dokunup öpmüş olması, onun paha biçilmez mânevî değerini taçlandırmakta.

Üzerine bastığımız yeryüzünün bize şahitlik edeceği[2] gibi, göz bebeğimiz, parmak izimiz, sesimizle de bıraktığımız izler şâhidimiz olacak. Hacer-i Esved’e doğru ellerimizi kaldırıp:

“-Bismillâhi Allâhu ekber” diyerek selâmlarken göz ve parmak izimizin, ilâhî kamera kayıtlarına geçtiğini hayal edebiliriz. Zerrelerin tartılacağı günden önce “Dâvetine uyup çeşitli meşakkatleri aşarak kapına, beytine ziyaretine geldim, buradayım!” gibi cümlelerin özeti, bu selâmlama sanki…

Hazret-i Âdem -aleyhisselâm-’dan kıyamete dek, bizim izlerimizin başka bir örneği olmadığını düşündükçe Cenâb-ı Hakk’ın sonsuz kudretini, insan neslinin içinde bize “biriciklik” bahşederek muhteşem bir şekilde sergileyişini iliklerimize kadar hissedebiliriz. Havsalamızın ve idrâkimizin önünde âciz kaldığı gerçeklerin üzerinde kafa yormak için en müsait yerlerin başında, mahşer provasının yaşandığı o topraklar gelmekte... Rabbimiz; tavaf ve sa’y deryasına bir damla misâli karışıp giderken, her şavt başında ve sonunda Hacer-i Esved’i selâmlama ânında “ihsan” duygusuna bir adım daha yaklaşmayı, ilâhî kameralar altında çekilen hayat filmimize, rızâsına göre çeki düzen vermeyi nasip eylesin. Âmin.

Hacer-i Esved’in ziyareti ve selâmlanması konusunu işlerken üzerinde düşünmemiz gereken farklı cihetler var: Kutsal topraklara her geçen yıl artan ziyaretçi sayısı, tartışmasız bir vâkıa şüphesiz… Bunun tabiî sonucu olarak, Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- zamanında Hacer-i Esved’i öpmek için yaşanabilecek kalabalıkla, günümüz kalabalığı elbette kıyaslanamaz. Buna rağmen Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, müsaitse Hacer-i Esved’i öper, değilse eliyle veya elindeki baston vb. ile selâmlayarak tavâfa başlardı. O, güçlü kuvvetli biri olan Hazret-i Ömer’in zayıf bünyeli kimselere eziyet verebileceği gerekçesiyle, Hacer-i Esved’i öpmek için izdihama dalmaması konusunda uyarmış, eğer boş ise istilâm etmesini, aksi takdirde tehlil ve tekbir ile uzaktan selâmlayarak geçmesini söylemişti. Peygamber Efendimiz’in bu tavsiyesinden sonra Hazret-i Ömer, izdihamın olduğu hâllerde istilâmı terk edip geriden selâmlamakla yetinmiştir. Nitekim İbn-i Abbas da:

“-Hacer-i Esved kalabalık olduğu zaman kimseye eziyet verme! Eziyet de çekme, geç!” tavsiyesinde bulunmuştur.

O zamanlar şimdiki kadar kalabalık olmamasına rağmen, izdiham olması durumunda Hacer-i Esved’in öpülmemesi, bu hususta başkalarının rahatsız edilmemesi tavsiye edilmiştir. Günümüzde milyonlara varan mahşerî kalabalıkta, hacı ya da umrecinin sünnete uyma adına kardeşlerine ezâ-cefâ etmesi aslâ tasvip edilemez. Kaldı ki; burada sünnet olan, mutlaka Hacer-i Esved’i öpmek değil, onu bir şekilde selâmlamaktır. Hacer-i Esved’i öpmek için kardeşleriyle itişip kakışmak ne sünnettir, ne de ibadet!.. Bu konuda hem Peygamber Efendimiz’in örnek davranışına, hem de O’nun ikaz ve tavsiyesine uyulmalı, izdihamlı durumlarda uzaktan selâmlama ile yetinmelidir.

HACERÜL ESVED’İ SELAMLAMA

Sahâbe, Hacer-i Esved’i selâmlarken:

“-Allâh’ım, Sana inanarak, Kitabını ve Peygamberinin sünnetini tasdik ederek/Peygamberinin sünnetine uyarak…” derlerdi.[3]

Günümüzde ise Hacer-i Esved’i öpme uğruna bir anafor misali içine doğru çeken kalabalığa girerken, Sahâbe Efendilerimiz gibi söylemeye kimsenin yüzü olamaz herhâlde... Çünkü yapılanların Kitap ve Sünnet’le îzah edilecek bir tarafı yok maalesef…

“Burada asıl olan taşın kendisi değil, Peygamber Efendimiz’in sünneti, örnek davranışıdır. Zira Hacer-i Esved, önce Hazret-i İbrahim’in, sonra da Allah Rasûlü ve ashâbının hâtırasını yâd etmeye vesîle olan bir semboldür.

Nitekim bir defasında Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh- Hacer-i Esved’e seslenerek:

“-Biliyorum ki, sen bir taşsın. Ne zarar, ne de fayda verirsin. Eğer ben, Rasûlullâh’ın sana dokunduğunu görmeseydim sana el sürmezdim.” (Buhârî, Hac, 57) dedi ve ona eliyle dokunarak selâmladı/öptü.

O, Hacer-i Esved’e karşı bu şekilde seslenirken, bir taşa karşı yaptığı bu davranışın, câhiliye dönemindeki putlara tapınma gibi olmadığını, bunun sadece Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in sünnetine uyarak Allâh’ı tâzim ve O’na yaklaşma için yapılan sembolik bir davranış olduğunu vurguluyordu.

Hacer-i Esved’i selâmlama, Allâh’a vermiş olduğu ahdi yenileme mânâsına gelmektedir. Kul, ruhlar âleminde verdiği kulluk sözünü, amelleriyle ortaya koyduğu îman akdini bu defa Beyt’te, Beyt’in sahibinin önünde bu hareketiyle temsîlî olarak tekrar eder ve pekiştirir. İşte Hacer-i Esved’i selâmlama, ahdi, bey’ati tazelemeyi, sözünde durmayı sembolize eder.”[4]

Bütün bunları defalarca okusak da, oraya varıldığında, kısıtlı zaman içerisinde, bir kere de olsa Hacer-i Esved’i öpme iştiyâkı öylesine galebe çalıyor ki, kardeşlerimiz biraz da birbirlerinin teşvikiyle, muhâkeme etmeden, -âdeta cihâda (!) gider gibi- kalabalığın içine bırakıveriyorlar kendilerini... Bu uğurda çekilen sıkıntıları da belki bir sevap addederek, bir şekilde öptüğünde de muzaffer kumandan edâsıyla, çevrelerine anlattıkça, bir kısır döngü başlıyor böylece… Yapılması gerekenin, bütün risk ve sıkıntıları göğüsleyerek, bir kere olsun başarmak (!) olduğu düşüncesi, çok yaygın olarak düşülen bir ifrat ne yazık ki... Hâl böyle olunca, pek çok hatalar işlenip kul hakkına ve günaha giriliyor.

Rehber kitaplar okunmuş, hocaefendiler dinlenmiş de olsa; mahremiyetle ilgili hassasiyetler tam yerleşmemiş, kul hakkının en büyük günahlardan oluşu göz önünde bulundurulmamışsa, kardeşlerimiz bazen saatler süren bir mücadeleye kaptırıveriyorlar kendilerini… Şeytanın sağdan yaklaşmasının misallerinden biridir bu durum...

Dipnotlar:

[1] Bünyamin Erul-Ekrem Keleş, Haccı Anlamak, DİB Yayınları, sh. 40-41.

[2] ez-Zilzâl, 4.

[3] Haccı Anlamak, sh. 41-42.

[4] Haccı Anlamak, sh. 42-43.

 Kaynak: Dîdar Meltem Erdem, Şebnem Dergisi, Sayı: 179

HACERÜL ESVED NE DEMEK?

HACERÜL ESVED NE DEMEK?

HACERÜL ESVED’İN SELAMLANMASI VE ÖPÜLMESİNİN HİKMETİ

HACERÜL ESVED’İN SELAMLANMASI VE ÖPÜLMESİNİN HİKMETİ

İslam ve İhsan

PAYLAŞ:                

YORUMLAR

İlk yorumu yapan siz olun!

Yorum Ekle

İslam ve İhsan

İslam, Hz. Adem’den Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen tüm dinlerin ortak adıdır. Bu gerçeği ifâde için Kur’ân-ı Kerîm’de: “Allâh katında dîn İslâm’dır …” (Âl-i İmrân, 19) buyurulmaktadır. Bu hakîkat, bir başka âyet-i kerîmede şöyle buyurulur: “Kim İslâm’dan başka bir dîn ararsa bilsin ki, ondan (böyle bir dîn) aslâ kabul edilmeyecek ve o âhırette de zarar edenlerden olacaktır.” (Âl-i İmrân, 85)

...

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır. Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/307)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda  güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.