İslam'ın mümin bir kulda istediği ve aslında müslümana en çok yakışan iki haslet olan iffet ve hayâya nedir? Ne anlama gelir? İffet ve hayâ yoksunluğunun zararları nelerdir?

Erkeklerle kadınlar arasında hayâ, iffet, edep ve nezâketin hâkim olması çok mühim bir meseledir.

“O (felâha eren mü’minler), iffetlerini korurlar; ancak eşleri ve mâlik oldukları (câriyeleri) hâriç. (Bunlarla münâsebetlerinden dolayı) kınanmış değillerdir. Şu hâlde, kim bunun ötesine gitmek isterse, işte bunlar, haddi aşan kimselerdir.” (el-Mü’minûn, 5-7)

İFFET NEDİR?

İffet, nefsi her türlü şehvetlerden ve süflî arzulardan muhâfaza etmektir. Bu, insana âit bir husûsiyettir. İnsanı diğer mahlûkattan ayıran en mühim vasıftır. İffetin kaybedilmesi; insanlık haysiyetini zâyî etmek ve diğer mahlûkâtın durumuna düşmek demektir.

HAYA NEDİR?

Îmandan bir şûbe olan hayâ ise, kötü ve çirkin sayılan şeylerden uzak durmak, tavır ve davranışlarda ölçülü olmak, herhangi bir işte haddi aşmamaktır. Hayâ duygusu bütün hayırların temeli, her türlü kötülük ve çirkinliğin zıddıdır.

Cenâb-ı Hak, iffet sahibi kullarından şöyle bahseder:

Allah Resûlü iffete o kadar ehemmiyet vermiştir ki, kadınlardan bilhassa iffetlerini muhâfaza hususunda bey’at almıştır.[1] Bütün mü’minlere hitâben de:

“Kim bana iki çenesi arasındaki (dili) ile iffet ve nâmusunu koruma sözü verirse, ben de ona cennet sözü veririm.” buyurmuştur. (Buhârî, Rikâk, 23)

Resûlullah hayâ ile ilgili de şöyle buyurmuştur:

“Hayâ îmandandır ve hayâlı olan kimse cennettedir! Hayâsızlık ise kalbin katılığındandır; kalbi katı olan da cehennemdedir!..” (Buhârî, Îmân, 16)

“Hayâ ve îman bir aradadır; biri gittiğinde diğeri de gider!” (Taberânî, Evsat, VIII, 174; Beyhakî, Şuâb, VI, 140)

Erkeklerle kadınlar arasında hayâ, iffet, edep ve nezâketin hâkim olması çok mühim bir meseledir. Erkek ile kadının gayr-i meşrû alâkası daha çok, “bakış”la başlar. Bu sebeple müslüman erkek ve kadınların birbirlerine şehevî nazarlarla bakmamaları, tesettüre riâyet etmeleri emredilmiştir. Birbirleriyle konuşmak durumunda kaldıklarında da başlarını önlerine eğmeleri, birbirlerini cezb edecek söz, tavır ve hâllerden sakınmaları emredilmiştir.[2]

“GÖZLERİNDE ZİNA İZLERİ VAR”

Enes (r.a.) ken­di ri­vâ­ye­ti­ne gö­re; bir gün Haz­ret-i Os­man’a (r.a.) gi­der­ken yol­da bir ka­dın gö­rür. Ka­dı­nın gü­zel­li­ği ak­lı­na ta­kı­lır. Bu dü­şün­ce ile Haz­ret-i Os­man’ın (r.a.) ya­nı­na gi­rer. Onu gö­ren Haz­ret-i Os­man (r.a.):

“–Ey Enes! Göz­le­rin­de zi­nâ iz­le­ri var.” der. Buna çok şa­şı­ran Enes (r.a.):

“–Al­lâh’ın Ra­sû­lü’nden son­ra va­hiy mi ge­li­yor?” di­ye so­rar. Haz­ret-i Os­man (r.a.) ise:

“–Ha­yır, bu bir ba­sîret ve doğ­ru bir firâsettir.” bu­yu­rur.[3]

HAYÂSIZLIĞIN ZARARLARI

Hayâsızlığın toplumda yayılmasını isteyenler, vatan ve milletlerine karşı en büyük kötülüğü yapmış olurlar. Kendileri de zararların en büyüğüne uğrarlar. Çünkü hayâsızlık, Allah Resûlü’nün bildirdiğine göre, helâk sebebidir:

“Hiç şüphesiz Azîz ve Celîl olan Allah, bir kulu helâk etmek istediği zaman, ondan hayâyı çekip alır. Hayâyı alınca, o kul ancak gazaba uğrayan biri olur. Gazaba uğradığı zaman, kendisinden emânet (güvenilirlik) kaldırılır. Emânet kaldırılınca, o ancak hâin olur. Hâin olduğu zaman, kendisinden rahmet kaldırılır. Rahmet kaldırılınca, o ancak lânete uğrar ve mel’ûn olur. Lânete uğradığı ve mel’ûn olduğu zaman da, kendisinin İslâm ile olan bağı koparılır!” (İbn-i Mâce, Fiten, 27)

Her hususta olduğu gibi kılık kıyafet hususunda da dînimizin koymuş olduğu ölçülere dikkat etmek îcâb eder. Allah Resûlü şöyle buyurur:

“Çıplaklıktan sakınınız! Yanınızda, sizden hiç ayrılmayan (melekler) vardır. Bunlar, sadece ihtiyaç giderirken ve kişi eşine yaklaştığında sizden ayrılırlar. Onlardan utanınız ve onlara iyi davranınız.” (Tirmizî, Edeb, 42/2800)

Dipnotlar:

[1] Bkz. el-Mümtehine, 12. [2] Bkz. en-Nûr, 30-31. [3] Ku­şey­rî, Ri­sâ­le, Beyrut 1990, sf. 238.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hakk'a Adanmış Gençlik, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan