
Vasinin Azledilebileceği Durumlar
Vasinin azledilmesi mümkün müdür? Vasinin azledilebileceği durumlar nelerdir?
İslam hukukuna göre vasinin azledilebileceği durumlar.
VASİNİN AZLEDİLEBİLDİĞİ HALLER
- Vasînin, vasî tayin edenin ve hâkimin azli: Bir kimseyi vasî tayin edenin, dilediği zaman onu azletme yetkisi de vardır. Vasî de, vasî tayin eden hayatta iken veya onun ölümünden sonra bizzat vasîliği bırakabilir. Nitekim vekâlet de böyledir. Çünkü Vesayet akdi bağlayıcı değildir. İmam Ebû Hanîfe’ye göre vekâletin aksine vasî karar kendisine ulaşmadan da vasî tayin edenin azli ile azledilmiş olur. Hâkimin hükmü ile de azli gerçekleşir. Ancak hâkim bu konuda haksızlık yaparsa günahkâr olur.
- Vasîliği ifadan aciz kalmak veya hiyânet etmek: Hâkim vasînin görevini ifadan aciz kaldığını görse onu başkasıyla değiştirir. Görevini kötüye kullanan vasînin azledilmesi vâcip olur.
- Ölüm, akıl hastalığı veya fâsıklık: Vasînin ölümüyle tasarruf yetkileri sona ermiş olur. Akıl hastalığı veya fasıklık hâliyle de vasîlikte maslahat yönü kalmamış bulunur.
- Vesayetin hedefine ulaşması veya belirlenen sürenin sona ermesi: Belirli bir konu veya belirli süre için vasi tayin edilen kimsenin bu görevi, konu ve hedef gerçekleşince veya belirlenen süre bitince sona ermiş olur. Çünkü vasînin tasarrufları izne dayanır, izin süresi bitince de onun yetkileri sona ermiş bulunur.[1]
Sonuç olarak, gerek eksik ehliyetlileri ve gerekse vakıf veya beytülmal gibi toplum mallarını yönetme durumunda olan temsilcilerin satım, kira, değişim ve benzeri tasarruflarında “rayiç bedel ve ma’rûf” la sınırlı olduklarını görmekteyiz. Bunu kamu iktisadi teşebbüsü, emekli sandığı, sosyal sigortalar kurumu gibi büyük işletmelerin yönetiminde ve anaparalarının nemalandırılmasında akılcı ve verimli (rasyonel ve rantabl) yönetim olarak nitelendirebiliriz. Kasıt, kusur veya ihmal sonucu bu ölçülerin dışına çıkanlar fahiş gabin limitini aşan kayıplardan sorumlu olurlar. Ancak yöneticinin kasıt, kusur veya ihmali olmasa bile bu yetim, vakıf veya beytülmal emlâkini alan, kiralayan veya bunlara iş yapan, fahiş gabinin üstünde Standard dışına çıkarsa, akit batıl olur ve ortaya çıkan zararı da tazmin etmesi gerekir.
Dipnotlar:
[1]. İbn Âbidîn, age, V, 495; Şirâzî, age, I, 463; Zühaylî, age, V. 180, 181.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
YORUMLAR