Akabe biatında Hz. Peygamber’e (s.a.v.) ilk biat eden sahabi kimdir?

Ensâr’ın en bilgililerinden olan Ubeydullah ibn-i Ka’b, Akabe’de bulunup Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz’e bey’at eden babası Ka’b ibn-i Mâlik’ten şöyle nakleder:

Kavmimizin müşrik hacılarının arasında (Medîne’den Mekke’ye doğru) yola çıktık. O zamana kadar namaz kılmaya başlamış ve dinimizi öğrenmiştik. Yanımızda büyüğümüz ve efendimiz Berâ bin Mârûr da vardı. Medine’den çıkıp yola koyulunca Berâ (r.a) bize:

“–Kardeşlerim, aklıma bir fikir geldi, bu hususta bana uyar mısınız uymaz mısınız bilmiyorum!” dedi. Biz:

“–Nedir o fikir?” dedik.

“–Şu binaya (Kâbe’ye) sırtımı dönmek istemiyorum, namazlarımı ona doğru kılmak istiyorum.” dedi. Biz:

“–Vallahi bize Nebiyy-i Ekrem Efendimiz’in Şam’a (Mescid-i Aksâ’ya) doğru namaz kıldığı haber verildi. O’na muhâlefet etmek istemiyoruz!” dedik. O:

“–Ben Kâbe’ye doğru kılacağım!” dedi. Biz:

“–Sen bilirsin lâkin biz öyle yapmayız” dedik.

Bundan sonra namaz vakti geldiğinde biz Şam’a doğru, o ise Kâbe’ye doğru namaz kılardı. Bu şekilde Mekke’ye vardık. Biz bu hareketi sebebiyle onu ayıpladık ancak o Kâbe’ye dönmekte ısrar etti. Mekke’ye varınca bana:

“–Kardeşimin oğlu! Haydi, Allah Rasûlü’ne gidelim ve yolda benim yaptığım şeyi soralım! Vallahi bana muhalefet ettiğinizi görünce bu hareketimden dolayı içime bir şüphe düştü!” dedi.

Dışarı çıktık, Allah Rasûlü’nü sormaya başladık. Zira O’nu tanımıyorduk, daha evvel hiç görmemiştik. Mekke’li biriyle karşılaştık, ona sorduk. Bize:

“–Kendisini tanıyor musunuz?” dedi.

“–Hayır” dedik.

“–Amcası Abbâs ibn-i Abdülmuttalib’i tanıyor musunuz?” dedi.

“–Evet!” dedik. Abbâs’ı tanıyorduk, çünkü ticaret için devamlı yanımıza gelirdi. Mekkeli:

“–Mescid’e girdiğinizde Abbâs ile birlikte oturan kişi O’dur.” dedi.

Hemen Mescid’e girdik. Abbâs (r.a) oturuyordu, Rasûlullah (s.a.v) de yanında oturuyorlardı. Onlara selâm verdik, sonra da yanlarına oturduk. Rasûlullah (s.a.v), Abbâs’a:

“–Bu iki adamı tanıyor musun ey Ebü’l-Fadl!” buyurdular. O da:

“–Evet, bu Berâ bin Mârûr, kavminin efendisi; bu da Kâ’b ibn-i Mâlik!” dedi.

Vallahi Allah Rasûlü’nün:

“–Şâir mi?” diye sormalarını hiç unutamam! Abbâs:

“–Evet.” dedi.

Berâ bin Mârûr (r.a):

“–Ey Allah’ın Nebîsi! Ben bu yolculuğa çıktım. Allah Teâlâ beni İslâm’a hidayet eyledi. Şu binayı arkama almak istemedim ve ona doğru namaz kıldım. Arkadaşlarım bu hususta bana muhalefet ettiler. Böyle olunca benim de içime bir şüphe düştü. Bu hususta ne buyurursunuz ey Allah’ın Rasûlü?” dedi.

Rasûlullah (s.a.v):

“–Sen zaten bir kıble üzere idin, ona devam etseydin!” buyurdular.

Berâ (r.a), Allah Rasûlü’nün kıblesine geri döndü ve bizimle birlikte Şam’a yöneldi. Âilesi onun ölünceye kadar Kâbe’ye doğru namaz kıldığını söylüyorlar ama onların dediği gibi değil. Biz bu meseleyi onlardan daha iyi biliyoruz.

Daha sonra hac için (Mekke’den Arafat’a doğru) yola çıktık. Teşrik günlerinin ortasında Akabe’de buluşmak üzere Allah Rasûlü ile anlaştık. Haccı bitirip Efendimiz’le anlaştığımız gece de gelince, bizimle birlikte olan ve henüz müslüman olmayan Abdullah ibn-i Amr ibn-i Harâm ile konuştuk. Câbir’in babası olan bu zât kavmimizin efendilerinden biriydi. Biz o esnâda, beraber geldiğimiz ve kavmimizden olan müşriklerden hâlimizi gizliyorduk. Abdullah ibn-i Amr’a:

“–Ey Ebû Câbir! Sen bizim efendilerimizden ve eşrafımızdan birisin! İçinde bulunduğun halden hiç hoşlanmıyoruz. Yarın Cehennem odunu olmandan korkuyoruz!” dedik.

Onu İslâm’a dâvet ettim ve Allah Rasûlü ile olan sözleşmemizi kendisine haber verdim. O da müslüman oldu ve bizimle birlikte Akabe’de bulundu. Orada seçilen temsilcilerden biri oldu.

O gece kavmimizle birlikte konakladığımız yerde uyuduk. Gecenin üçte biri geçince yerlerimizden kalkıp Allah Rasûlü ile buluşmak için sözleştiğimiz yere gittik. Kavmimizin arasından kuş gibi gizlice süzülüp çıkıyor, kimseye hissettirmiyorduk. Akabe’nin yanındaki vâdide toplandık. 70 erkek idik. Yanımızda hanımlarımızdan da iki kişi vardı. Ümmü Umâre Nüseybe bint-i Kâb (r.a) ki Mâzin ibn-i Neccar Oğulları kadınlarından biridir. Bir de Esmâ bint-i Amr ibn-i Adiyy ibn-i Sâbit (r.a), Benî Selime kadınlarından. Ümmü Menîʻ diye bilinir.

PEYGAMBERİMİZE AKABE’DE İLK BİAT EDEN SAHABİ

Vâdide toplandık Rasûlullah’ı bekliyorduk. Çok geçmeden yanımıza geldiler. O gün yanlarında muhterem amcaları Abbâs ibn-i Abdülmuttalib de vardı. O zaman o hâlâ kavminin dininde idi, ancak kardeşinin oğlunun bu mühim görüşmesinde orada olmak istemişti. O’nun işini sağlama almak istiyordu. Oturduğumuzda ilk konuşan Abbâs oldu ve şöyle dedi:

“–Ey Hazrec cemaati!”

Araplar Evs olsun Hazrec olsun Ensâr’ı (Medinelileri) genel olarak “Hazrec” diye isimlendirirlerdi.

“–Muhammed (s.a.v) bizim yanımızda, mâlûmunuz olduğu üzere yüce bir mevkîye sahiptir. Biz onu bizimle aynı görüşte olan kavmimizden koruduk. O, kavmi içinde izzet ve şeref üzere yaşamaktadır ve beldesinde muhafaza altındadır.”

Biz Hz. Abbas’a:

“–Söylediklerini işittik” dedikten sonra Allah Rasûlü’ne:

“–Buyurun, konuşun ey Allah’ın Rasûlü! Kendiniz ve Rabbiniz için bizden dilediğiniz sözü alınız!” dedik.

Rasûlullah (s.a.v) konuştular, Kur’ân-ı Kerîm tilâvet buyurdular, bizi Allah -azze ve celle- Hazretleri’ne dâvet ettiler ve İslâm’a sıkı sarılmaya teşvik ettiler. Sonra da:

“–Kadınlarınızı ve evlatlarınızı koruduğunuz şeylerden beni de korumak üzere sizden beyʻat alıyorum!” buyurdular.

Berâ bin Mârûr (r.a), Allah Rasûlü’nün mübarek elini tuttu ve:

“–Evet, Sen’i hak üzere gönderen Allah’a yemin ederim ki hanımlarımızı ve âilelerimizi koruduğumuz şeylerden Siz’i de koruyacağız! Bizden beyʻat alın ey Allah’ın Rasûlü! Biz harp ve silah ehli insanlarız. Bu vasıf bize babadan oğula miras olarak nakledile nakledile gelmiştir…” diye konuşmaya başladı.

Berâ (r.a), Rasûlullah (s.a.v) ile konuşmaya devam ederken Abdüleşhel Oğulları’nın halîfi (anlaşmalısı) olan Ebü’l-Heysem ibn-i Teyyihân (r.a) araya girdi ve:

“–Yâ Rasûlallah! Bizimle insanlar arasında bağlar (anlaşmalar) vardı. Biz şimdi onları koparıyoruz. Biz böyle yaptıktan sonra Allah Teâlâ Sana, kavminin yanına dönmenin daha iyi olacağı fikrini verirse, bizi bırakıp gider misiniz?” dedi.

 Rasûlullah (s.a.v) tebessüm ettiler, sonra da şöyle buyurdular:

“–Bilâkis kanım kanınızla, kabrim de kabrinizle beraber olacaktır! Sizden hiçbir zaman ayrılmam! Ben sizdenim, siz de bendensiniz! Sizin harp ettiğinizle harp eder, sulh yaptığınızla sulh yaparım!”

Rasûlullah Efendimiz (s.a.v):

“–İçinizden bana on iki nakîb (temsilci) çıkarın, kavimleri adına temsilci olsunlar!” buyurdular.

On iki nakîb çıkardılar, dokuzu Hazrec’den, üçü Evs’ten idi.

Elini Allah Rasûlü’nün eline ilk vuran Berâ bin Mârûr (r.a) oldu, sonra insanlar peş peşe beyʻat ettiler.

Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) bizden bey’at alınca şeytan, Akabe’nin tepesinden, hayatımda işittiğim en yüksek sesle bağırdı:

“–Ey Cübâcib ehli! (Ey Mina’daki konaklarda bulunan insanlar!) Müzemmem ve yanındaki dinden çıkan insanlardan haberiniz var mı? Sizinle harp etmek için toplandılar!” diyordu.

Rasûlullah Efendimiz (s.a.v):

“–Bu Akabe’nin Ezebb’idir, (oradaki bir şeytandır), İbn-i Ezyeb’dir. Dinle ey Allah’ın düşmanı! Vallahi bir gün senin de hesabını göreceğim!” buyurdular.

Sonra Rasûlullah (s.a.v) bize:

“–Haydi, kalkın, konak yerlerinize gidin!” buyurdular.

Abbâs ibn-i Ubâde bin Nadle (r.a), Allah Rasûlü’ne:

“–Seni hak ile gönderen Allah’a yemin ederim ki eğer isterseniz yarın kılıçlarımızla Mina halkının üzerine hücum edebiliriz!” dedi.

Rasûlullah Efendimiz (s.a.v):

“–Bana henüz böyle bir şey emredilmedi!” buyurdular.

Konak yerlerimize dönüp uyuduk. Sabah olunca Kureyş’ten büyük bir grup konak yerimize geldi ve:

“–Ey Hazrecliler! Bize ulaştığına göre siz bizim şu arkadaşımıza gelmişsiniz! O’nu bizim aramızdan çıkarıp götürmek istiyormuşsunuz! Bizimle harp etmek için O’na beyʻat ediyormuşsunuz! Vallahi Araplar arasında sizin kadar kendileriyle savaşmak istemediğimiz başka bir kabile yoktur!” dediler.

Kavmimizin orada bulunan müşrikleri hemen ayağa fırladılar, Allah adına yeminler ederek böyle bir şeyin olmadığını ve böyle bir şeyi hiç bilmediklerini söylediler. Onlar doğru söylüyorlardı, çünkü bizim yaptığımız beyʻatten haberleri yoktu. O esnâda biz Müslümanlar birbirimize bakıyorduk.

Kureyşliler ayağa kalktılar. İçlerinde Hâris ibn-i Hişâm ibn-i Muğîre el-Mahzûmî de vardı. Ayaklarında iki yeni ayakkabı vardı. Ben de insanların konuşmalarına katılmış olmak ve konuyu değiştirmek için bir söz söyleyerek:

“–Ey Ebû Câbir! Sen bizim efendilerimizden biri olduğun hâlde şu Kureyşli gencin ayakkabıları gibi bir ayakkabı alamıyorsun!” dedim.

Hâris bu sözümü duydu, hemen ayakkabıları çıkarıp bana attı ve:

“–Allah’a yemin ederim ki onları giyeceksin!” dedi.

Ebû Câbir:

“–Genci kızdırdın vallahi, ayakkabılarını ona geri ver!” dedi.

“–Vallahi onları geri vermem, bu uğurlu bir şey! Eğer bu hayra yormam doğru çıkarsa ileride onun üzerindeki şeyleri soyup ganimet olarak alacağım!” dedim. (Ahmed, III, 460-461)

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Mescid-i Haram’dan 111 Hatıra, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan