Muaz ibni Haris radıyallahu anh, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz’in huzurunda iki Akabe görüşmesinde de bulunma şerefine nail olmuş bir genç sahabi!...

Afra Hatun’un oğulları olarak tanınan ve genç yaşta Bedir’e katılarak kahramanlıklar sergileyen üç yiğit kardeşden biri!...

Muaz ibni Haris radıyallahu anh, Medine’de doğup büyüdü. Müslüman bir aile ortamında yetişti. Hazrec kabilesinin Neccar koluna mensuptur. Hem baba hem de annesine nisbet edilerek anılmışdır.

Muaz ibni Haris radıyallahu anh’ın doğum tarihi bilinmemekte, ancak kardeşleri Muavviz ve Avf ile birlikte genç yaşta Bedir Gazvesi’ne katıldığı belirtilmektedir. (İbn Hacer, el-İsâbe, VIII, 26-27)

Muâz radıyallahu anh’ın babası ve annesi Afrâ binti Ubeyd ile amcası Râfi‘ de sahâbîdir. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz’in bütün gazvelerine iştirak eden Muâz, ağabeyi Avf ile beraber Birinci ve İkinci Akabe biatlarında bulunmuştur.

Birinci Akabe Biatında bulunanlar şunlardı: 1. Es’ad ibni Zürâre, 2. Avf ibni Hâris, 3. Ukbe ibni Âmir, 4. Kutbe ibni Âmir, 5. Râfi’ ibni Mâlik, 6. Muaz ibni Hâris, 7. Zekvan ibni Abdi Kays, 8. Ubâde ibni Sâmit, 9. Yezid ibni Sa’lebe, 10. Abbas ibni Ubâde, 11. Ebu’l-Heysem Mâlik ibni Teyyihan, 12. Uveym ibni Sâide radıyallahu anhüm.

Bu biatda yerine getirilmesi arzu edilen tavsiyeler şu ayet-i celilede açık olarak beyan edilmekteydi. Meâlen:

“-Ey Peygamber! İnanmış kadınlar, Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, elleriyle ayakları arasında bir iftira uydurup getirmemek, iyi iş işlemekte sana karşı gelmemek hususunda sana biat etmeye geldikleri zaman, biatlarını kabul et ve onlar için Allah’tan mağfiret dile. Şüphesiz Allah çok bağışlayandır, çok esirgeyendir.” (Mümtehine: 60/12)

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz Medine’ye hicretten sonra Muâz ibni Hâris radıyallahu anh ile Hazreti Osman radıyallahu anh’ın yeğeni Ma‘mer ibni Hâris radıyallahu anh’i kardeş ilân etti.

Muaz ibni Haris radıyallahu anh, Afra Hatun’un oğulları olarak tanınan üç kardeşdirler. Onlar Bedir’de üçü birlikte savaş meydanına çıkan kahramanlardır. Onların o gün sergiledikleri bahadırlık ve yiğitlikleri şöyle anlatılır:

“-Bedir Günü Kureyşliler’den üç kişi öne çıkıp çarpışacak kimse istedi. Muâz, Muavviz ve Avf radıyallahu anh kendiliklerinden ileriye atıldılar. Müşrikler meydana çıkan bu üç genci küçümsediler. Bizim Medineliler’le işimiz yok dediler. Kendileri gibi Kureyş’li savaşçı talep ettiler.

Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, Afra Hatun’un oğulları adıyla anılan bu üç kardeşe dua etti. Onların cesaret ve şecaatle ortaya çıkmalarından, kahramanlıklarından memnun oldu. Fakat müşriklerin ısrarı ve ilk savaşçıların Kureyş’ten ve kendi amcasının oğullarından olmasını istediği için üç kardeşin yerlerine dönmelerini emretti. (İbn Hişâm, II, 277; İbn Sa‘d, II, 17) Muaz ibni Haris radıyallahu anh Peygamber aşığı bir gençti. Allah ve Rasûlü yolunda her şeyini feda edebilecek bir muhabbete sahibti. Bütün ashâb-ı kirâmın yediden yetmişe, Rasûlullâh sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin muhabbetiyle gönüllerini nasıl doldurduklarını gösteren üç kardeşin Bedir’deki ibretli hâdisesini Abdurrahmân ibni Avf radıyallâhu anh şöyle anlatır:

“-Bedir günü sağıma soluma baktım, Ensâr’dan iki gencin arasında olduğumu gördüm. Bundan pek hoşlanmadım. Oysa ki daha kuvvetli kimseler arasında bulunmak isterdim. Onlardan biri, arkadaşına duyurmadan bana:

“–Ey amca! Sen Ebû Cehil’i tanır mısın?” diye sordu. Ben de:

“–Evet, tanırım! Ne yapacaksın onu?” dedim. Genç:

“–Duyduğuma göre o Rasûlullâh’a sövermiş! Varlığım kudret elinde olan Allâh’a yemin ederim ki, onu bir görürsem, ikimizden biri ölmedikçe ondan ayrılmayacağım!” dedi.

Gencin bu sözüne hayran kaldım. Öbür genç de aynı şeyleri söyledi. Şimdi bu iki gencin arasında olduğum için büyük bir sürur duyuyordum. Az sonra Ebû Cehil’i harp meydanında dönüp dururken gördüm. Hemen o gençlere işaret ederek:

“–Bakın, işte sorduğunuz kimse!” dedim.

Gençler hemen kılıçlarını sıyırıp Ebû Cehil’e doğru koştular ve onu kılıç darbeleriyle yere serdiler. Bu gençler, Muâz ibni Afrâ ile Muâz ibni Amr radıyallahu anh idi.” (Buhârî, Meğâzî, 10; Müslim, Cihâd, 42)

Bir rivayete göre de Ebû Cehil’i, Muâz ile Muavviz’in yaraladıkları daha sonra onu Abdullah ibni Mes‘ûd radıyallahu anh’ın öldürdüğü belirtilmiştir. Ayrıca Muavviz ile Avf’ın Bedir Gazvesi’nde Ebû Cehil’in bacağını kestikleri, Ebû Cehil ile oğlu İkrime’nin de onları şehid ettiği zikredilmiştir. (Buhârî, Megazî, 8; İbn Abdülber, III, 1408-1409)

Muâz ibni Hâris radıyallahu anh’ın birde ikindi ve sabah namazlarından sonra nâfile namaz kılmanın Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem tarafından menedildiğine dair” bir hadis rivayeti vardır:

Muaz ibni Haris radıyallahu anh, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz’in dâr-ı beka’ya göçmesinden sonra dört halife devrini de yaşamıştır. Onun vefat tarihi hakkında farklı rivayetler vardır. Ancak Sıffîn Savaşı’nda (37/657) Hazreti Ali radıyallahu anh’in saflarında çarpışırken şehid düştüğü görüşü yaygındır. (İbnü’l-Esîr, V, 197; İbn Hacer, el-İsâbe, VI, 138-139)

Allah ondan razı olsun.

Rabbimiz cümlemize onun gayret ve fedakarlığından, şecaat ve kahramanlığından hisseler alabilmeyi ve şefaatlerine erebilmeyi nasib eylesin. Âmin.

Kaynak: Mustafa Eriş, Altınoluk Dergisi, Sayı:369 - Kasım 2016

İslam ve İhsan