Ashabı Karye kimlerdir? Yasin suresinde anlatılan Ashabı Karye hakkında bilmemiz gerekenler...

Yâsîn-i şerîfin ikinci sahîfesinde Cenâb-ı Hak, Ashâb-ı Karye’yi bizlere bildirmektedir.

“Onlara, şu şehir halkını misal getir! Hani onlara elçiler gelmişti.” (Yâsîn, 13)

Kur’ân-ı Kerim; bizlere bildirdiği kıssaları, ekseriyâ şahıs ve mekân isimlerine, tarih ve sayılara fazla temas etmeden, ibrete ve hikmete teksif olarak anlatır.

Müfessirler ise; muhtemelen müslüman olan ehl-i kitâba sorarak, bu kıssada geçen karyenin Antakya olduğunu, bu üç elçiyi gönderenin Hazret-i İsa olduğunu bildirmişlerdir.

“İşte o zaman Biz, onlara iki elçi göndermiştik. Onları yalanladılar. Bunun üzerine üçüncü bir elçi gönderdik. Onlar;

«–Biz size gönderilmiş elçileriz!» dediler.

Elçilere dediler ki:

«–Siz de ancak bizim gibi birer insansınız. Rahmân, herhangi bir şey indirmedi. Siz ancak yalan söylüyorsunuz!»

(Elçiler) dediler ki:

«–Rabbimiz biliyor; biz gerçekten size gönderilmiş elçileriz. Bizim vazifemiz, açık bir şekilde Allâh’ın buyruklarını size tebliğ etmekten başka bir şey değildir!»

(Fakat gafil halk;)

«–Doğrusu siz, bize uğursuz geldiniz. Eğer bu işten vazgeçmezseniz, andolsun sizi taşlarız. Ve bizden size mutlaka fena bir kötülük dokunur.» dediler.

Elçiler şöyle cevap verdi:

«–Sizin uğursuzluğunuz sizinle beraberdir. Size nasihat ediliyorsa, bu uğursuzluk mudur? Bilâkis, siz aşırı giden bir milletsiniz!»” (Yâsîn, 14-19)

ASHABI KARYE KİMLERDİR?

“İnsanların toplandığı yer” mânasına gelen karye, köy veya küçük kasaba gibi yerleşim merkezlerini ifade etmektedir. Ancak bu kelime Kur’ân-ı Kerîm’de, Mekke ve Kudüs dahil olmak üzere büyük şehirler için de kullanılmaktadır. Buna göre “ashâbü’l-karye” tabiri ile bir yerleşim merkezindeki insanlar kastedilmektedir.

Kur’ân-ı Kerîm, Ashâbü’l-karye’ye iki peygamber (mürsel) gönderildiğini, halkın onları dinlememesi üzerine üçüncü bir peygamber daha görevlendirildiğini, fakat onlara bölge halkından sadece bir kişinin iman edip kendilerini savunduğunu ve halka da inanmalarını tavsiye ettiğini, neticede Allah elçilerine karşı koymanın cezası olarak bu karye halkının müthiş bir sesle (sayha) helâk edildiğini bildirmektedir (bk. Yâsîn 36/13-29).

Ashâbü’l-karye’nin kimler olduğu, hangi şehirde oturdukları, kendilerine gönderilen elçilerin ve iman eden şahsın kimliklerine dair Kur’an’da hiçbir bilgi yoktur. Tefsirlerde kaydedildiğine göre bu karye Antakya, oraya giden elçiler Hz. Îsâ’nın havârileridir; dolayısıyla karye halkı da Romalılar’dır (Elmalılı, VI, 4015). Bazı kaynaklar gönderilen elçilerin isimlerini Sâdık, Sadûk ve Salom olarak kaydetmekte, bazıları da bunların havârilerden Simun, Petrus ve Yuhanna olduğunu söylemektedir.

Rivayetlerde, bu elçilerin birtakım mûcizeler göstererek anadan doğma körü ve abraşı iyi ettikleri, ölüyü dirilttikleri, bunun üzerine kralın iman edip kavminin iman etmediği ve inkârcıların bir sayha ile mahvedildikleri anlatılmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm’de sözü edilen elçilerin (mürsel), Hz. Îsâ’nın gönderdiği havâriler olması uzak bir ihtimaldir; çünkü onların Allah tarafından gönderildiği âyette açıkça belirtilmektedir (bk. Yâsîn 36/14). Ayrıca Ahd-i Cedîd’de de böyle bir haber yer almamaktadır. Bilindiği kadarıyla Hz. Îsâ peygamberliği süresince Filistin bölgesinin dışına çıkmamış, havârilerin Antakya’ya gidişleri ise Hz. Îsâ’nın semaya urûcundan sonra olmuştur (Resullerin İşleri, 11/19-20). Ahd-i Cedîd’de oraya gidenlerin Barnabas, Petrus ve Paul olduğu ve burada bazı peygamberlerin de bulunduğu kaydedilmektedir (Resullerin İşleri, 11/22-27). Diğer taraftan Havâriler Antakya’da herhangi bir mukavemetle karşılaşmamış, bu yerin halkı Hz. Îsâ’ya inanmakta gecikmemiş ve şehir bir müddet sonra Hıristiyanlığın belli başlı merkezlerinden biri olmuştur (Resullerin İşleri, 14/26-28; 15/35-36; NDB, s. 40).

Kur’ân-ı Kerîm’de, şehrin uzak kesiminden koşup gelerek halka Allah’ın gönderdiği elçilere inanmalarını tavsiye ettiği belirtilen mümin kişinin adı, mesleği ve elçilere inandığı için öldürülmesi sırasında kendisine reva görülen zulüm ve işkencelerle ilgili birçok rivayet vardır. Ashâbü’l-karye kıssasının amacı, Hz. Muhammed’in peygamberliğini ispat etmek, Allah’ın elçilerine karşı gelenlerin âkıbetini gözler önüne sermektir.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yüzakı Dergisi, Yıl: 2020 Ay: Kasım, Sayı: 189

İslam ve İhsan