İhrama Girme Yerleri

Mikat nedir? İhrama girilen yerlere ne ad verilir? İhrama girme yeri ve zamanı.

Mîkat, ihrâma girme yeri ve zamanı demektir. Çoğulu mevâkîttir. Bir terim olarak; Mekke çevresinde, çeşitli bölge ve ülkelerden hacca gelenlerin ihrâma girecekleri özel yerleri ifade eder. Bir kimsenin, hac veya umre için, mîkatleri ihramsız geçmesi câiz olmaz. Aksi halde mîkât yerine dönmek veya kurban cezası gerekir.

Diğer yandan Hanefîlere göre, ihrama mîkat yerinden önce girmek câizdir. Hatta bir sakınca doğmayacaksa ihrâmı öne almak daha faziletlidir. “Hac ve umreyi Allah için tamamlayınız”^[1] âyetinde buna delâlet vardır. Mîkatleri beklemeksizin, ailesinin bulunduğu yerden ihrâma girmek hac ve umreyi eksiksiz tamamlamak demektir. Çünkü meşakkat ecri artırır. Nitekim İbn Ömer’in Beyt-i Makdis’ten, Imran İbn Husayn’ın Basra’dan, İbn Abbas’ın Şam’dan ve İbn Mes’ud’un Kadisiye’den ihrama girdikleri nakledilmiştir.^[2]

Diğer üç mezhebe göre ise ihrama mîkât sınırında girmek sünnete uygun olduğu için daha faziletlidir.

Kur’an-ı Kerîm’de Kâbe’ye “el-Beytü’l-Haram”,^[3] onu çevreleyen mescide “el-Mescidü’l-Haram”^[4] denildiği gibi, bu mescidin içinde bulunduğu Mekke kenti ve çevresi de “harem”^[5] yani “saygın, saygıya değer bölge” adını alır. Böylece Kâbe’nin çevresini kuşatan bölgeler, yakından uzağa doğru “harem bölgesi”, “hıl bölgesi” ve “âfâk” olmak üzeri üçe ayrılır. Hac veya umre niyetiyle hicaza gelecek kişilerin, bu üç bölgede oturma veya buralardan geliş durumuna göre ihrama girme yerleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.^[6]

İHRAMA GİRİLECEK YERLER

A – Harem Bölgesinde Oturanlar:

Mekke ile çevresinde, sınırları belirli saygın ve güvenli bölgeye “Harem bölgesi” denir. Bu bölgede oturanlara Mekkî (Mekkeli) denir. Harem bölgesinin sınırlarını Cebrâil (a.s)’ın rehberliğinde Hz. İbrahim belirlemiş, sınırları gösteren işaretler daha sonra Hz. Peygamber tarafından yenilenmiştir. Bu sınırlar Kâbe’ye eşit uzaklıkta değildir. En yakını Mekke’ye 8 km. mesafede Medine yönünde “Ten’îm”; en uzak olanları ise Tâif yönünde “Ci’râne” ve Cidde yönünde Hudeybiye yakınlarındaki “Aşâir” dir. Diğerleri ise, Irak yolu üzerinde “Seniyyetülcebel”, Yemen yolu üzerinde “Edâtü libn” ve Arafat sınırında “Batn-ı Nemîre” dir.

Mekke’de oturanlar; hac için bulundukları yerden veya Harem bölgesi sınırları içinde kalan herhangi bir yerden ihrâma girerler. Hz. Peygamber Mekke’de oturan sahâbîlere hac için ihrâma, Mekke’nin içinden girmelerini emir buyurmuştur.^[7] Mekke dışında, harem dâhilinde evi olanlar da böyledir.

Mekkeliler umre için Hıl bölgesine çıkarak, meselâ Ten’îm veya Arafat gibi Harem bölgesi dışındaki bir yerden ihrama girerler. Ancak umrede ihrâma girmek için Hıl’in en faziletli yeri Hanefî ve Hanbelîler’e göre “Ten’im”, sonra “Ci’râne”, sonra “Hudeybiye” dir. Nitekim Rasûlullah (s.a.s), Veda haccında Hz. Âişe’nin âdetli olması yüzünden eksik kalan umresini, kurban bayramından sonra, Ten’im’den ihrama girerek yapmasını bildirmiştir. Bu sırada Hz. Âişe’ye, kardeşi Abdurrahman eşlik etmiştir.^[8] Ten’îm, Mekke merkezine 8 km. kadar uzaklıkta, Hıl bölgesinin Kâbe’ye en yakın bir yeri olup, Mekke yerlilerinin umre için ihrama girdikleri yerdir.

Mekkeli olmayan kişiler (Âfâkî veya Hıl bölgesinden gelenler) hac veya umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra yeniden umre yapmak istediklerinde, aynı şekilde Hz. Âişe gibi Harem dışına çıkarak meselâ Ten’îm veya Arafat’tan ihrama girerler.

B – Hill Bölgesinde Oturanlar:

Harem bölgesiyle, beş mîkât yerinin çevrelediği alan arasındaki bölgeye “Hıl” denir. Bu bölgede oturanlara “Mîkâtî veya Hıllî” denir. Hıl’de oturanların hac veya umre için ihrâma girme yeri (mîkât), ailelerinin bulunduğu yer veya bu yerle Harem arasında kalan, Hıl’den dilediği herhangi bir yerdir. Delil, hac ve umreyi tamamlamayı emreden âyettir.^[9] Hz. Ali ve İbn Mes’ud’un görüşü böyledir. Hanefîler bu görüşü benimsemiştir. İmam Mâlik’e göre bunların mîkât yeri, kendi evleridir.

C – Mikatlerin Çevrelediği Alan Dışından Gelenler: (Âfâkî)

Arabistan’da Mîkâtler dışında oturanlarla, dış ülkelerden hac veya umre niyetiyle Hicaz’a gidenler için geldiği bölge veya ülkeye göre ihramsız geçmemeleri gereken beş nokta Hz. Peygamber tarafından belirlenmiştir. Bunlardan herbirine “mîkat”, bu noktaların sınırladığı ve Hıl bölgesinin dışında kalan yerlere “Âfâk”, bu yerlerde yaşayan insanlara da “Âfâkî” denir. İbn Abbâs (r.a.)’tan şöyle dediği nakledilmiştir. “Rasûlullah (s.a.s)’in ihrama girme yeri olarak belirlediği noktalar şunlardır: Medineliler için Zülhuleyfe, Şamlılar için Cuhfe, Necidliler için Karnü’l-Menâzil ve Yemenliler için Yelemlem. Bunlar, hac ve umre yapmak isteyenlerden, belirtilen bölge veya ülkeler yönünden gelen diğer belde yolcuları için de mîkât yeridir. Mîkât sınırları içinde oturanlar, ailelerinin bulunduğu yerden ihrama girerler. Mekke halkı ise Mekke’den ihrama girer.”^[10] Câbir İbn Abdillah (r.a)’den merfû olarak rivâyet edilen Müslim hadisinde bunlara, Iraklılar için mîkât yeri olarak Zâtü Irk ilâve edilmiştir.^[11]

Mekke’ye olan uzaklığı 54 km. ile 450 km. arasında değişen bu ihrama girme yerleri, uzaklık sırasına göre şöyledir:

MÎKÂT YERLERİ:

1. Zülhuleyfe: Mekke’ye Medine üzerinden gelenlerin mîkâtıdır. Medine’ye yaklaşık 10 km., Mekke’ye ise 450 km. mesafededir. Mekke’ye en uzak mîkât yeri burasıdır. Hz. Peygamber Vedâ haccında, halen Âbâr-ı Ali (Hz. Ali’nin kuyuları) denilen bu mîkâtta ihrama girmiştir.

2. Cuhfe: Türkiye, Suriye, Mısır, Mağrib ve Avrupa tarafından deniz yoluyla gelenlerin mîkâtıdır. Mekke’ye yaklaşık 187 km. uzaklıktadır.

3. Zâtü Irk: Irak yönünden ve diğer doğu ülkelerinden gelenlerin mîkatıdır. Mekke’ye uzaklığı yaklaşık 94 km. dir.

4. Karnü’l-Menâzil: Necid ve Kuveyt yönünden gelenlerin mîkâtı olup, günümüzde Seyl adını alır ve Mekke’ye yaklaşık 96. km. uzaklıktadır.

5. Yelemlem: Yemen’den gelenlerin mîkâtı olup, Mekke’nin güneyinde bulunur ve Mekke’ye uzaklığı yaklaşık 54 km. dir. Mekke’ye en yakın mîkât budur.

Süveyş yönünden Kızıldeniz yolu ile gelenler, Cuhfe yakınında Râbığ denilen yerin hizasında ihrama girerler. Hava yolu ile Cidde’ye gelenler ise, geldikleri yöndeki mîkâtın hizasını geçmeden, niyet ve telbiye getirerek ihrama girerler.

İhrâma girme yerlerini Hz. Peygamber tâyin ettiği için hac, umre, ticaret, çalışma, tedavi veya başka bir amaçla gelen her müslümanın buralarda veya daha önce ihrâma girmiş olması gerekir. Eğer yol, bu noktalardan geçmiyorsa buraların hizalarından ihrama girilir.

Mîkâtlerden içeride bulunan kimseler, ihrâmsız Mekke’ye girebilirler. Fakat hac veya umre yapmak istediklerinde bulundukları yerden ihrama girmeleri gerekir. Mîkât içinde, fakat Mekke dışında bulunanlar, bulundukları yerde; Mekke’nin içinde oturanlar ise, kaldıkları evde ihrama girerler. Hıl bölgesi ile Harem bölgesinde oturanların umre için ihrama girme yeri, hıl bölgesinin herhangi bir yeridir.

Dışarıdan hac veya umre için gelen kimse mîkâtı ihrâmsız geçerse ya bir kurban keser veya geri dönüp mîkât yerinde ihrâma girer. Mekke’ye girme niyeti olmaksızın mîkâtı ihramsız geçene ise birşey lâzım gelmez. Günümüzde gezi, görev veya ticaret gibi bir amaçla Cidde’ye gidenlerin veya kara ya da hava yoluyla mîkât sınırlarının içinden transit olarak geçenlerin durumu böyledir. Bunlar mîkât sınırları içinde iken, sonradan hac veya umre yapmaya karar verirse, Hıl bölgesinde bulunma durumlarına göre, bulundukları yerden ihrama girerler.

Dipnotlar:

^[1]Bakara,2/196 ^[2] İbn Âbidîn, age, IV, 464, 465. ^[3]Mâide, 5/2. ^[4]İsrâ 17/1. ^[5]Kasas, 28/57; Ankebût, 29/67. ^[6]Kâsânî, age, II, 163 - 167; İbnü’l - Hümâm, age, II, 131-134; Meydânî, Lübâb, I, 178 vd. ; Şîrâzî, Mühezzeb, I, 202-204; İbn Kudâme, Muğnî, III, 257. ^[7]Zeylaî, Nasbü’r-Râye, III, 16. ^[8]Buhârî, Cihâd, 125, Umre, 6; Müslim, Hac, 135, 136; A. İbn Hanbel, III, 309, 394; Tirmizî, Hac, 91. ^[9]bk. Bakara, 2/196. ^[10]Buhârî, Hac, 5, 7, 9, 11, 12, Sayd, 18; Müslim, Hac, 11, 12; Ebû Dâvud, Menâsik, 8; Nesâî, Menâsik, 19, 20-23; A. İbn Hanbel, I, 238. ^[11]Müslim, Hac, 18; bk. Buhârî, Hac, 13; Ebû Dâvud, Menâsik, 8.