Hamne binti Cahş radıyallahu anhâ, Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimizin baldızı... Medine’de ilk Kur’an hocalığı yapan, Uhud’da şehit düşen Mus’ab İbni Umeyr (r.a)’ın hanımı... Allah Rasûlüne ilk beyat eden, İslâm’la ilk şereflenen hanımlardan... Müşriklerin zulümlerine direnen, imanından taviz vermeyen yiğitlerden... Medine’ye hicret eden ilk hanım sahâbîlerden...

Hamne binti Cahş (r.anhâ) Rasûlullah (s.a) efendimizin halasının kızıdır. Annesi, Abdülmuttalib’in kızı Ümeyme’dir. Babası,Abdullah İbni Cahş’dır. O, mü’minlerin annelerinden Zeynep binti Cahş radıyallahu anha ile kız kardeştir. Bu vesîle ile Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimizin baldızı olarak ona yakın akraba olma şerefini elde etmiş bir bahtiyardır.

Hamne hatun, İslâm’ın ilk yıllarında Allah Rasûlüne bey’at etmiş ve bütün kalbiyle Allah’a ve resûlüne teslim olmuş, emir ve yasaklarına gönülden Efendimize bağlanmış bir hanımdır. O, Mekke’nin en genç ve yakışıklı delikanlısı Mus’ab İbni Umeyr (r.a) ile evlendi. Birlikte İslâm’ın ışığı ile gönüllerini ve evlerini aydınlatarak mesud bir hayat yaşadılar. Bir kız çocukları dünyaya geldi. İslâm’ı yaşama konusunda birbirlerine destek oldular. Müşriklerin ezâ ve cefâlarına birlikte karşı koydular. Varlık içinde olmalarına rağmen İslâm’ı yaşama uğruna yemelerinden, giymelerinden ve bolluk içinde müreffeh bir hayattan uzak kaldılar. Fakat îmanî mücâdeleden, aslâ tâviz vermediler. Mekke’de müşriklerin zulümleri artınca Medine’ye ilk hicret eden muhâcirlerden oldular.

İSLÂM YURDU

Hamne binti Cahş (r.anhâ)’nın sevgili beyi Mus’ab İbni Umeyr (r.a) Medine’yi İslâm’a açan bir iman eriydi. Nezâketi, muhabbeti tevazû ve merhametiyle Medinelilerin gönüllerini İslâm’a ısındıran bir tebliğ eriydi. Hurma bahçeliklerinde dolaşarak sohbet eden ve insanlara yeni gelen Kur’an âyetlerini öğreten bir dâvâ adamıydı. İslâm’ın sevdâlısı bir yiğit gençti. Onun insanlara güleryüzle, samimi ve içten yaklaşması, sıcak ve yakın alâkası, beklenen son peygambere ve İslâm’a gönülleri ısındırmıştı. O, kin ve öfke ile yanına gelen Evs ve Hazrec kabile reislerinin düşmanlığını bir tebessümüyle eriten sevgi dolu bir gönle sahipti. Son derece vakur, ciddî, samimi ve açık kalplilikle onlara İslâm’ı anlatarak gönüllerini kazanmıştı. Onların müslüman olmasıyla hizmetleri kolaylaşmış ve müslümanlık gibi büyümüştü. Sonunda Allah Rasûlü (s.a) Efendimizin hicretiyle Medine tam bir İslâm yurdu haline gelmişti.

İMTİHAN SAHNESİ

Mus’ab İbni Umeyr (r.a)’ın İslâm’ı tebliğdeki heyecanı, aşkı, muhabbeti, hassasiyeti ve gayreti ümmetin tebliğ erlerine bir çığır açmış ve örnek alınacak en güzel bir davranış olarak bizlere kadar ulaşmıştır. O, yumuşak başlı, merhametli, hilim ve tevazû sahibi bir Kur’an öğreticisi olduğu kadar, savaş meydanlarında da korkusuz bir kahramandı. Bilhassa Uhud’da gösterdiği yiğitlikler dillere destandı. O gün canhiraş bir şekilde çarpışmıştı. İki Cihan Güneşi Efendimizin huzurunda vuruşmaktaydı. Şehid olmuştu. Lâkin bir melek onun sûretine girmiş ve savaşa devam etmişti. Fahr-i Kâinat (s.a) Efendimiz Mus’ab (r.a)’a hitaben: “İleri Yâ Mus’ab ileri!..” buyurmuştu. Melek arkaya dönüp bakınca Mus’ab’ın şehid olduğu anlaşılmıştı. Uhud günü müslümanlar için böylesine çetin geçmişti. Bir imtihan sahnesi olarak adetâ ibretlerle dolu bir tarih yazılmıştı.

İLK KUR'ÂN MUALLİMİ

Sevgili amca Hz. Hamza, (r.a) Medine’nin ilk Kur’an muallimi Mus’ab (r.a) gibi nice sahâbîler şehâdet şerbetini orada içmişlerdi. Uhud’un bekçisi olarak bedenleri o meydanda kalmış, ruhları orada Yüce Rabbe uçmuştu. Sanki mü’minlerin Uhud’a gelip kendilerine özel selam vermelerini ve o mekânlardan ibret dersleri almalarını istemişlerdi. Selam olsun o şehitlere!.. İbret olsun biz müminlere!..

O gün Rasûlullah (s.a) efendimizin şehid edildiği şâyiası da çıkmıştı. Bu haber Medine’ye ulaşınca, savaş gerisinde kalan hanım sahâbîler cepheye koştular. Hamne binti Cahş (r.anhâ) da bunlar arasındaydı.  Müslüman hanımlar Uhud’a doğru yaklaşınca Rasûlullah (s.a) Efendimiz hakkında duyduklarının yanlış olduğunu öğrendiler. Onun sağ sâlim olduğuna çok sevindiler. Bu arada İslâm ordusunun Medine’ye hareket ettiği haberini aldılar. Yol kenarlarında beklemeye başladılar. İlk karşılaştıkları mücâhidden haberler almaya çalıştılar. Merak içinde savaşa katılan yakınlarını sordular. Fakat ashâb-ı kiramdan kimse  cevap vermek istemiyordu. Sadece Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimiz soruları cevaplıyordu. Sıra Hamne binti Cahş (r.anhâ)’ya gelmişti. Rasûlullah (s.a) onu  görünce hislendi ve hüzünlü bir şekilde onu karşıladı.

KAYBEDİLEN ÜÇ CAN

Nasıl cevap verilecekti? Kocası, kardeşi ve dayısı şehid olmuşlardı. Rahmet ve Şefkat Peygamberi Efendimiz kederli bir şekilde ona doğru yöneldi ve:

– “Ey Hamne! Sabret ve Allah’tan sevap bekle!” buyurdu. O da:

– “Kimin için sabredeyim ya Rasûlallah!” dedi. Efendimiz:

– “Dayın Hamza için.” buyurdu.

Kadere teslim olmuş Hamne (r.anhâ) derin bir tevekkülle: “İnna lillâh ve innâ ileyhi râciûn = Bizler Allah’ın kullarıyız ve O’na döneceğiz Allah ona rahmet ve mağfiret etsin.” dedi.

İki Cihan Güneşi Efendimiz tekrar:

– “Ey Hamne! Sabret ve Allah’tan sevabını bekle!” buyurdu. O da:

– “Kimin için Ya Rasûlallah!” diye sordu. Efendimiz:

– “Kardeşin Abdullah İbni Cahş için.” buyurdu. Hamne (r.anhâ) yine sabır ve metânet içerisinde, İnnâ lillâh ve innâ ileyhi râciûn” dedi ve ona da: “Allah rahmet ve mağfiret etsin.” diye duâ etti.

Fahr-i Kâinat (s.a) Efendimiz üçüncü kez:

– “Ey Hamne! Sabret ve mükâfatını Allah’tan bekle!” buyurdu. O da:

– “Kim için ya Rasûlallah!” diye sordu. Efendimiz derin bir hüzün içerisinde:

– “Mus’ab İbni Umeyr için.” buyurdu. Sevgili beyinin ismi geçince Hamne (r.anhâ)’nin hâli birden değişiverdi ve: “Vay benim başıma gelenlere!” diyerek ağlamaya başladı. Yetim kalan çocuklarını düşündü.

Onun bu derin acısına dayanamayan Rahmet Peygamberi Efendimiz Hamne’yi tesellî sadedinde şu iltifatta bulundu:

– “Hiç şüphesiz kadının yanında beyinin ayrı bir yeri vardır. Kadınlarda kocalarına karşı ayrı bir bağlılık vardır. Hamne dayısının, kardeşinin, ölümüne dayanabildi. Fakat kocasının vefatını duyunca metânetini koruyamadı.” buyurdu. Hamne ve çocuklarına iyi bir halef vermesi için Allaha duâ etti.

Hamne (r.anhâ) sevgili beyi Mus’ab (r.a)ın ayrılığına dayanamadı. Fakat kadere de itiraz etmedi. Efendimizin duâsıyla sâkinleşmeğe çalıştı. Allah’a tevekkül ederek hayatını devam ettirdi.

Dünya ibtilâlar yeriydi. Bu çetin imtihanlara sabırla ve kadere rıza ile dayanmak gerekliydi. Huzur ancak Allah’a sığınmakla O’na tevekkül ile kazanılabilirdi. Ashâb-ı kiramın cümlesi sabır, sebat ve tevekkül ehliydi. Kadere rıza onların şiârıydı.

Hamne binti Cahş (r.anhâ) daha sonra Talha bin Ubeydullah (r.a) ile evlendi. Ondan da Muhammed ve İmran adında iki oğlu oldu. Vefat tarihi bilinmeyen Hamne binti Cahş (r.anhâ)’nın Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimizden hadis rivayet ettiği de nakledilir.

Cenâb-ı Hak şefaatlerine nâil eylesin. Amin.

Kaynak: Mustafa Eriş, Altınoluk Dergisi, 2003 - Kasım, Sayı: 213, Sayfa: 058

İslam ve İhsan