İslam’da Temizliğin Önemi Nedir?

Temizliğin önemi nedir? Temizlik ile ilgili ayet ve hadisler nelerdir? İslam’da temizliğin önemi ve çeşitleri.

İslâm dini temizliğe büyük önem vermiş, Yüce Allah’ın huzuruna çıkmak için beden, elbise ve namaz kılınacak yerle, kalbin temizliğini istemiştir.

TEMİZLİK İLE İLGİLİ AYETLER

Kur’an-ı Kerîm’de, daha Mekke döneminde inen âyetlerde şöyle buyurulur: “Ey habibim! Giysilerini temiz tut.” [1] “Ey Âdem oğulları! Her namaz sırasında güzel giysilerinizi giyin..” [2] İbâdet yeri temizliği ise bütün İbrâhimî dinlerde ortak bir değer olup, Kâ’be-i Muazzama’da sembolleşir. “.. Biz, İbrahim ve İsmail’e: Tavaf edenler, ibâdete kapananlar, rükû ve secde edenler için Evim’i (Kâ’be’yi) temiz tutun, diye emretmiştik.” [3] Kur’an’da mânevî kirlerden temizlenme olan tevbe etmekle, maddi kirlerden temizlenme birlikte zikredilmiş ve bunları yapanların Allah’ın sevgisini kazanacakları belirtilmiştir: “Şüphesiz, Allah çok tevbe edenleri ve çok temizlenenleri sever.” [4] Yine temizlikleri ümmete örnek gösterilen Medine’nin Kuba halkı da şöyle övülür: “Orada, temizlenmeyi seven kimseler vardır. Şüphesiz Allah temizlenenleri sever.” [5] Dış temizlik yanında, kalp ve iç temizliği daha da önemlidir. Çünkü dışı süslenmiş, fakat iç âlemi mânevî kirlerle dolu olan kimse imanın gerçeğine ulaşamaz. Allah Teâlâ kurtuluşa erenlerin ilk sıfatının temizlenme olduğunu şöyle açıklar: “Şüphesiz, iyi temizlenen ve Rabb’inin adını zikredip de namaz kılan kimse umduğuna ermiştir.” [6]

TEMİZLİK İLE İLGİLİ HADİSLER

Hz. Peygamber (s.a.s.) temizliğin önemini şöyle belirtmiştir: “Temizlik imanın yarısıdır.” [7] “Allah temizdir, temizliği sever.” [8] “Namazın anahtarı temizliktir.” [9] Allah’ın elçisi, çeşitli vesilelerle beden ve çevre temizliğini emretmiş, kendisi de bu konuda ashabına ve bütün insanlara örnek olmuştur.

Yukarıdaki âyet ve hadislerden yalnız bol su dökerek sabunlu suyla bedenin dışını temizlemeyi, buna karşılık bedenin iç dünyasının, mânevî kir ve çirkinliklerle dolu olarak bırakılabileceğini anlamak doğru değildir. Bu yüzden İslâm bilginleri, insanın iç temizliğini de dikkate alarak temizliği dört dereceye ayırmışlardır:

a) Beden, elbise ve namaz kılınacak yerin temizlenmesi. Abdest, boy abdesti, giysi ve namaz kılınacak yerin temizliği yanında; bedenin tırnak, koltuk altı ve kasık kılları ile sünnet olmak gibi fazlalıklarının giderilmesi bu gruba girer.

b) Bedenin uzuvlarının yalan, gıybet, haram yemek, emanete hıyânet etmek, zina ve benzeri günahlardan temizlenmesi. Bu, her mü’minin önem vermesi gereken mânevî bir temizlenme şeklidir.

c) Kalbin dışının; hased, ucub, kibir, riya, hırs, düşmanlık, gösteriş ve buna benzer kötü hastalıklardan temizlenmesi. Bu çirkin hasletler ortadan kalkınca tevazu, kanaat, tevbe, sabır, korku, umut, sevgi ve benzeri güzel sıfatlar bunların yerini alır. Bu da takvâ sahiplerinin iman

d) Kalbin özünün Allah Teâlâ’dan başka her şeyden temizlenmesi. Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Allah de, sonra onları kendi oyunlarıyla başbaşa bırak.” [10] Bunun anlamı şudur; eğer kalp Allah Teâlâ’dan başkalarından boşaltılırsa, yalnız Yüce Allah ile meşgul olur. Bu da “Lâ ilâhe illallah (Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur)” tevhîd kelimesi ile kalbin uyum sağlamasıdır. Allah ile, O’nun dışındaki şeylerin (mâsivâ) aynı anda bir kalpte bulunması mümkün olmaz. Çünkü Cenâb-ı Hak, bir insanın göğsünde iki kalp birden yaratmamıştır.[11] Bu sonuncusu, peygamberlerin ve sıddîkların iman Kalbi mâsivâdan arındırmak imanın yarısıdır. İşte böyle bir maddî ve mânevî temizlenmeyle Allah’ın huzuruna duran mü’minin namazı onun mi’racı olur ve onu her türlü fuhşiyattan, haram ve mekruh şeylerden uzaklaştırır,[12] insanın çevresinde mânevî bir zırh oluşturur ve imanını, nefis ve toplumdan gelebilecek zararlara karşı korur.

İSLAM’DA TEMİZLİĞİN ÇEŞİTLERİ

Bu duruma göre taharet ve eş anlamlısı nezafet üç türlü temizlenmeyi kapsamına almaktadır:

a) Beden, elbise ve çevrenin, kir ve pislikten temizlenmesi. Buna necâsetten temizlenme denir.

b) Abdestsizliğin giderilmesi. Buna hadesten temizlenme denir. Boy abdesti, namaz abdesti ve bu ikisi mümkün olmazsa, bunların yerine geçmek üzere teyemmüm abdesti, hadesten temizlenmenin yollarıdır.

c) Kalbin gurur, kibir, ucub, kin, hased, kıskançlık gibi mânevî kirlerden temizlenmesi ve bunun yerine iman, ihlâs, takva ve güzel ahlâkla süslenmesidir.

Dipnotlar:

[1] Müddessir, 74/4. [2] A’râf, 7/31. [3] Bakara, 2/125. [4] Bakara, 2/222. [5] Tevbe, 9/108. [6] A’lâ, 87/14, 15. [7] Müslim, Tahâre, 1; A. İbn Hanbel, IV, 260, V, 342-344 [8] Tirmizî, Edeb, 41. [9] Ebû Dâvud, Salât, 73; Tirmizî, Tahâre, 3. [10] En’âm, 6/91. [11] Ahzâb, 33/4; Gazzalî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn (Terc, Ali Arslan), İstanbul 1971, II, 24, 25; Kimyâ-yı Saadet, Nşr. Erkam Yayınevi, İstanbul 1989, s. 91, 92. [12] Ankebût, 29/45.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan

İSLAM'DA TEMİZLİK NEDİR, ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

İslam'da Temizlik Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

TEMİZLİK İLE İLGİLİ AYET VE HADİSLER

Temizlik İle İlgili Ayet ve Hadisler

PEYGAMBER EFENDİMİZİN TEMİZLİKLE İLGİLİ TAVSİYELERİ

Peygamber Efendimizin Temizlikle İlgili Tavsiyeleri

PAYLAŞ:                

YORUMLAR

İlk yorumu yapan siz olun!

Yorum Ekle

İslam ve İhsan

İslam, Hz. Adem’den Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen tüm dinlerin ortak adıdır. Bu gerçeği ifâde için Kur’ân-ı Kerîm’de: “Allâh katında dîn İslâm’dır …” (Âl-i İmrân, 19) buyurulmaktadır. Bu hakîkat, bir başka âyet-i kerîmede şöyle buyurulur: “Kim İslâm’dan başka bir dîn ararsa bilsin ki, ondan (böyle bir dîn) aslâ kabul edilmeyecek ve o âhırette de zarar edenlerden olacaktır.” (Âl-i İmrân, 85)

...

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır. Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/307)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda  güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.