Allah Adına ve Namına Cihânın Dört Bir Yanına Gittiler
Veda Hutbesi'ne katılan yaklaşık 150 bin sahabeden yalnızca 20 bininin Mekke ve Medine'de kalıp oraya defnedilmiş olmasının sebebi ve hikmeti nedir?
Fahr-i Kâinat -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’i Vedâ Hutbesi’nde dinleyen sahâbe-i kirâmın sayısı 120.000’dir. Gelemeyenlerle bu sayı 150.000’lere ulaşır. Bu sahâbîlerden Mekke ve Medine’de medfun olanların sayısı 20.000’i bulmaz. Geriye kalan yüz bini aşkın sahâbî, dünyanın dört bir yanına gitti ve İslâm’ı tebliğ için gurbet ellerde gayret etti.
Sahâbe-i kirâmın tebliğ aşkıyla yeryüzüne nasıl dağıldıklarına bir misal olarak, Peygamber Efendimiz’in amcası olan Hazret-i Abbas’ın oğulları zikredilir:
“Hazret-i Abbas -radıyallâhu anh-’ın oğullarından;
- Abdullah Tâif’te,
- Ubeydullah Medine’de,
- Fâdıl Suriye’de,
- Mâbed ve Abdurrahman İfrîkıyye’de (Tunus civarında),
- Kusem Semerkant’ta ve
- Kesîr, (Kızıldeniz kenarındaki) Yenbû’da medfundur.” (Kettânî, Terâtib [Hazret-i Peygamber’in Yönetimi], III, 195)
Bu sebepledir ki; Çin’den Mağrib’e kadar dünyanın dört bir yanında, sayısız sahâbî makam ve meşhedi vardır.
Sahâbenin bu vazifesini, onlara ihsân üzere tâbî olan tâbiîn ve sonraki nesillerden Hak dostları da hassâsiyetle üstlendiler.
Bilhassa Yesevî dervişleri, Anadolu ve Balkanların İslâm ile müşerref olmasında büyük hizmet îfâ ettiler.
Yine Osmanlılar, fetihlerin akabinde, Anadolu’nun temiz halkını; Bosna, Arnavutluk gibi beldelere iskân ettiler. Oradaki nasipli milletler, İslâm’ı tam mânâsıyla yaşayan halkın güzel ahlâkını görerek hidâyete erdiler.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yüzakı Dergisi, Yıl: 2025 Ay: Mayıs, Sayı: 243