Boşandıktan Sonra Uzun Süreli Nafaka Almak Caiz midir?
İslam hukukuna göre boşandıktan sonra uzun süreli nafaka almak caiz midir?
Vefat eden kocanın eşinin, ortak evde bir yıl süreyle oturmasından söz eden ayetten,[1] sonra gelen aşağıdaki ayette, boşanan kadının eski kocadan yararlanmasından şöyle söz edilmiştir:
“Boşanmış olan kadınlar için, Allâh’a karşı gelmekten sakınan (boşayan kocaları) üzerinde, iyi bilinen örfe göre bir yararlanma hakkı vardır. Düşünüp anlamanız için Allah size ayetlerini işte böyle açıklıyor.” [2]
Yukarıdaki ayette “metâ” sözlükte; yararlanma, yiyecek, giyecek gibi yararlı olan her şeyi kapsar. “İyi bilinen örfe göre yararlanma” ifadesi; toplumda bu yararlanma için oluşan bir örf veya kamunun yaptığı bir düzenleme varsa, onu da içine alan bir anlam zenginliğine sahiptir.
UZUN SÜRELİ NAFAKA CAİZ MİDİR?
Boşanmada, kocanın nafaka yükümlülüğünün iddet süresince devam ettiği konusunda görüş birliği vardır. Ancak İmam Şâfi, İmam Mâlik ve İmam Ahmed b. Hanbel’e göre, üçüncü boşama durumunda kadına yalnız mesken temin edilir; diğer giyim eşyası, yiyecek vb. gerekmez.
Kısaca, boşanan eşe iddet süresince nafaka desteği başka ayet ve hadislerde açıklanmıştır. Bu ayette çok genel bir ifade kullanılması; boşanma tazminatı, boşanan ve daha sonraki yıllarda dara düşen eşe yardımcı olmak gibi daha geniş alana yayılan bir destek akla gelmektedir.
Günümüzde boşanan bayanlar için söz konusu nafakanın uzun süre devam ettirilmesi, özellikle yeterli geliri bulunmayan, boşayan koca için önemli bir sıkıntı kaynağı olmaktadır. Ayette böyle bir desteğin, ancak “Allah’tan korkan eski koca” tarafından yapılabileceğine işaret edilmesi, bunun boşanma sebebiyle büyük sıkıntıya düşen, işini kaybeden, hastalanan, sığınacağı bir yeri bulunmayan, sığınma evi veya huzur evi gibi yerlere sığınmak zorunda kalan eski eşin, malî durumu iyi olan eski koca tarafından, -zorunlu olmadığı halde- kendi isteği ve vicdani sorumluluk olarak desteklenmesi anlamına gelir. Ancak kocanın iddet sona erdikten sonrası için böyle bir nafaka yükümlülüğü yoktur.
Dipnotlar:
[1]. Bakara, 2/240. [2]. Bakara, 2/241-242.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları