Kadın Mahremi Olmadan Hacca ve Umreye Gidebilir mi? Kadınların Mahremsiz Yolculuk Yapması Caiz mi?
Zengin ve dul olan bir kadın mahremi olmadan hacca veya umreye gidebilir mi? Yahut başka bir yolculuğa mahremsiz olarak çıkabilir mi? Günümüzdeki uçak veya otobüs firmalarının güvenli oluşu sonucu etkiler mi?
İslâm’da emir ve yasaklar kadın-erkek ayırımı gözetilmeksizin her iki cins muhatap alınarak konulmuştur. Bu yüzden hac farizasını bildiren «Oraya gitmeye gücü yeten herkese, Allah için Kâ‘be’yi ziyaret edip hac etmek farzdır.»[1] âyeti ergen, akıllı ve zengin tüm mü’min erkek ve kadınları kapsamına alır. Ancak kadının uzun yolculuğa çıkması bazı sıkıntılar doğurabileceği için burada kadın lehine kolaylık getirilmiştir. Varlıklı olan kadın yanında kocası veya başka bir mahrem hısımı varsa kendisine hac farz olur. Aksi durumda şartlarda eksiklik bulunduğu için haccetme zorunluluğu bulunmaz.
KADINLARIN MAHREMSİZ YOLCULUK YAPMASI CAİZ Mİ?
Hz. Peygamber; «Bir kadın yanlarında mahrem birisi bulunmadıkça bir erkekle yalnız kalmasın ve yolculuğa çıkmasın.» buyurunca, bir adam ayağa kalkmış ve «Ey Allâh’ın elçisi, eşim hac için çıktı, ben ise filanca gazveye yazıldım» deyince, Hz. Peygamber «Git ve eşinle birlikte hac yap»[2] buyurmuştur.
Şâfilere göre, yol güvenliği olunca kadın başka güvenilir kadınlar topluluğu içinde hacca ve başka yolculuğa çıkabilir. Mâlikîlere göre ise kadın, kendilerine emânet edilen bir kadın veya erkek topluluğu içinde hac yapabilir. Bu iki mezhep haccın farz olduğunu bildiren âyetin genel anlamına dayanmıştır.
Hac organizelerinin, otobüs veya uçak yolculuklarının güvenli olması da yolculuk bakımından bu iki mezhebin lehinde durumlardır. Ancak yolda güvenlik olması yanında hac sırasında veya başka yolculuklarda gidilen beldede kadın için üstesinden gelemeyeceği zorluklar varsa bu noktayı da dikkate almak gerekir. Günümüzde tavaf, sa’y, şeytan taşlama, Arafat, Müzdelife ve Mina yolculuklarında yaşanan izdiham, ezilme ve ölüm tehlikeleri kadının yanında bir mahreminin bulunmasını gerekli kılmaktadır.
Diğer yandan günümüzde şehirler arası veya Almanya ya da Fransa gibi bir ülkeden hava yolu ile gidip-gelmelerde kadının bir yakını tarafından yolcu edilmesi ve gidilen yerde de karşılanması veya servis araçları ile güvenle varacağı yere ulaştırılması durumlarında Şâfi ve Mâliki mezhebinin «yol güvenliği» ilkesinden yararlanılması mümkündür. Çünkü günümüz ekonomik şartlarında kadınların yanında sürekli olarak bir mahreminin bulunarak onu gideceği yere götürmesi ve yeniden geri dönmesi gereksiz ayrıntılara ve büyük masraflara yol açmaktadır. Özellikle; ölüm, hastalık, düğün cemiyeti veya öğrencilik gibi özürler kadının güvenli yollarda ve güvenilir bir firma ile yolculuk yapmasını gerekli kılmaktadır.
Dipnotlar:
[1]. Al-i İmrân, 3/97. [2]. Buhârî, Nikâh, 111; Müslim, Hac, 424; Tirmizî, Radâ, 16, Fiten, 7.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları