Evlilik ve Aile ile İlgili Kavramlar
Ailede ve akrabalık ilişkilerinde kim, kimin, neyi olur? Evlilik ve aile ile ilgili kavramlar ve anlamları.
Evlilik; erkek ve kadının dini, hukuki veya toplumsal kanun veya törelerin uygun gördüğü şekilde nikah akdiyle izdivaç yapmasıdır. Evlliliğin sonucu olarak evli çiftlerin arasında akrabalık bağı meydana gelir.
Aile birbirlerine kan bağı, yasal ve duygusal bağlarla bağlı kişilerden oluşan en küçük toplumsal birimdir. Aile; baba, anne ve çocuktan oluşur.
Evlilik, aile ve akrabalıkla ilgili sözcük ve kavramlardan bazıları.
EVLİLİK VE AİLE İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
Evlilik: Erkekle kadın, aile kurmak için yasaya uygun olarak birleşmek, izdivaç etmek.
Aile: Aynı evde birlikte yaşıyan, en küçüğü karı kocadan, daha genişi anne, baba, çocuk, akrabâ ve yakınlardan meydana gelen topluluk, ev halkı.
Akraba: Kan bağıyla birbirine bağlı olan kimseler.
Bekâr: Henüz evlenmemiş kimse.
Evli: Evlenmiş olan (kadın veya erkek).
Boşanma: Mahkeme kararı ile nikâh bağının feshedilerek evlilik birliğine son verilmesi, talâk.
Dul: Eşi ölmüş veya eşinden boşanmış kadın veya erkek.
Sözlü: Evlenmek için birbirine söz vermiş olan kimse, yavuklu.
Nişanlı: Evlenmek için söz verip yüzük takmış olan kimse, adaklı.
Nikâh: Bir erkekle bir kadının evlilik birliği kurmasını sağlayacak yasal işlem, evlilik akdi.
Kına Gecesi: Genellikle düğünden önceki gece kızın evinde gelinin parmaklarına kına yakılırken yapılan eğlence.
Düğün: Evlenme veya sünnet dolayısıyla yapılan tören, eğlence, cemiyet.
Şahit: Bir dâvâda gördüklerini, bildiklerini anlatarak dâvânın halline yardımcı olan veya bir akdin yapılmasında hazır bulunan kimse, tanık.
Sağdıç: Evlilik töreninde erkek tarafından rolü yörelere göre değişen erkek kişi
Gelin: Evlenmek için hazırlanmış, süslenmiş kız veya yeni evlenmiş kadın.
Damat: Evlenmekte olan bir erkeğe, evlenme töreni sırasında verilen ad, güveyi.
Güveyi: Evlenmekte olan, yeni evlenen erkek.
Anne: Çocuğu olan kadın, ana, valide, kocakarı, mader, nene, aba.
Baba: Çocuğu olan erkek, ata, kang, peder.
Ebeveyn: Hukuki anne ve baba.
Gebe: Karnında yavru bulunan kadın, yüklü, hamile, iki canlı, aylı.
Doğum: Doğma işi, tevellüt, veladet.
Lohusa: Yeni doğum yapmış kadın.
Kırkı Çıkmak: Doğumdan veya ölümden sonra kırk gün geçmek.
Bebek: Meme emmekte olan veya kucak çağındaki küçük çocuk.
Çocuk: Küçük yaştaki erkek veya kız.
Çocuklu: Çocuk sâhibi, küçük çocuğu olan.
Evlat: Bir kimsenin oğlu veya kızı, çocuk.
Torun: Bir kimseye göre çocuğunun çocuğu.
Dede: Torunu olan erkek, büyükbaba, büyükpeder.
Nine: Torunu olan kadın, büyükanne, nene.
Kardeş: Aynı anne babadan doğmuş veya anne babalarından biri aynı olan çocukların birbirine göre adı.
Kız Kardeş (Bacı): Bir kimsenin bayan kardeşi, bacı, hemşire.
Ağabey (Abi): Büyük erkek kardeş, ağa, aka, ede, efe.
Abla: Bir kimsenin kendisinden büyük olan kız kardeşi.
Sütanne: Bir çocuğun, annesi dışında sütünü emmiş olduğu kadın, sütana, sütnine.
Öz: Kan bağı ile bağlı olan, üvey olmayan.
Üvey: Yalnız yasaca akraba sayılan, aralarında kan bağı bulunmayan, öz olmayan.
Ergen: Döl verebilecek duruma gelmiş olan, erin, yeni yetme, akil baliğ, baliğ.
Yetişkin: Yetişmiş, olgunlaşmış.
Kayın: Kadın veya kocaya göre birbirlerinin erkek kardeşi, kayınbirader, ini.
Amca: Babanın erkek kardeşi, baba yarısı, emmi.
Dayı: Annenin erkek kardeşi.
Hala: Babanın kız kardeşi, bibi.
Teyze: Annenin kız kardeşi, ana yarısı.
Yeğen: Birine göre, kardeş, amca, hala, dayı veya teyzenin çocuğu.
Kuzen: Teyze, dayı, hala veya amca oğlu ve kızı.
Baldız: Erkeğe göre eşinin kız kardeşi.
Enişte: Bir kimsenin kız kardeşinin veya kadın hısımlarından birinin kocası.
Görümce: Kadına göre kocasının kız kardeşi.
Yenge: Bir kimsenin kardeşinin, dayısının veya amcasının karısı.
Elti: Kadına göre kocasının erkek kardeşlerinin eşlerinden her biri.
Bacanak: Eşleri kardeş olan erkeklerin birbirine göre durumu.
Kayınbirader: Eşi olan kadının erkek kardeşi.
Kaynata: Kocaya veya kadına göre birbirlerinin babası, kayınbaba, kayınpeder, babalık.
Kaynana: Kocaya veya kadına göre birbirlerinin annesi, kayınvalide, hanımanne.
Sünnet Düğünü: Erkek çocukların sünneti sırasında yapılan eğlence.
Kör Ocak: Çocuksuz aile.
Evlatlık: Aile dışından evlat edinilmiş çocuk.
Besleme: Evlatlık olarak alınarak ev işlerinde çalıştırılan kız, besleme kız, beslemelik, beslek.
İç Güveyisi: Ayrı bir ev açmayıp evlendiği kadının âilesiyle oturan dâmat.
Torun Tosun (veya Torba) Sahibi Olmak: Torunu olmak.
Ev: Bir kimsenin veya ailenin içinde yaşadığı yer, konut, hane.
Yuva: Genellikle ailenin oturduğu ev.
Hısım: Evlilik yoluyla birbirine bağlı olan kimseler.
Emeklemek: (Çocuk için) Ellerini de ayak gibi kullanarak eller ve dizler üzerinde yürümeye çalışmak.