Bir Babanın Sağlığındayken, Çocuklarından Birisine Verdiği Sermayede Mirasçıların Hakkı Bulunur mu?

Bir baba hayatta iken, çocuklarından birisine sermaye vererek bir market açmasını sağlamıştır. Baba ölünce mirasçılar bu market üzerinde hak iddia edebilirler mi?

Babanın oğluna ticaret yapıp işletmek üzere verdiği bu sermaye, işletme sonucunda artmışsa, eğer baba anaparayı bağış (hibe yoluyla vermişse, anapara ve elde ettiği kârın (rıbh) tamamı oğluna ait olur. Eğer sadece ticaret yapmak üzere vermişse, bu anaparanın mudarabe esasına göre işletilmek üzere verildiği kabul edilir. Oğlu sermaye gelirinden anlaşma ölçüsünde pay alır, böyle bir anlaşma yoksa, bilinen bir örf varsa ona göre, aksi halde kâr kısmı ikiye bölünerek paylaşılması yoluna gidilir. Kısaca baba vefat edince bu esaslara göre hesaplama yapılarak miras paylaşımı yoluna gidilir.^[1]

Burada çocuklardan yalnız birisine bağış yapıp, diğerlerine yapılmaması çocuklar arasında eşitliği bozduğu için baba sünnete aykırı davranmış bulunur. Ancak bununla birlikte bağış yapılan, bu sermayeye ve işletilmesi sonucunda meydana gelen kâra hak kazanır.

Sonuç olarak, babanın sermayeyi bağış olarak değil de, işletmek üzere verdiği kabul edilirse yukarıdaki market örneğimizde anaparanın tamamı ile kârın sermaye sahibine ait olan kısmı mirasa girer. Burada işletmeci durumundaki mirasçı, kârın yarısını emeğinin karşılığı olarak alırken, anapara ve kârın diğer yarısı mirasçıların hakkı olur. İşletmeci olan çocuk da, bu mirasçılar arasındadır.

Dipnot:

^[1]. Bilmen, age, IV, 274.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları