Anne ve Babaya Bakmakla Yükümlü Evlat
Anne babaya bakma yükümlülüğü kime aittir? Ana-babanın çocuktan nafaka almalarının şartları.
Anne-baba fakir düşer veya yaşlanıp çalışamaz olursa, ilgi ve bakım yükümlülüğü çocuklara aittir.
Âyet-i kerimelerde şöyle buyurulur:
“Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi ve ana) babanıza da iyi davranmanızı emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırlarsa, kendilerine “öfjbile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle.” [1]
“Biz insana ana) babasını tavsiye ettik. Anası onu nice sıkıntılara katlanarak taşıdı. Sütten ayrılması da iki yıl içinde olur. (İşte bunun için) önce bana, sonra da ana ve babana şükret diye (tavsiye ettik). Dönüş ancak banadır.” [2]
Cabir b. Abdillah’tan şöyle dediği nakledilmiştir: Hz. Peygamber’e (s.a.v.) babası ile birlikte bir adam geldi ve şöyle dedi:
“Ey Allâh’ın elçisi! Benim kendime ait malım var; bir de malı olan babam var. Babam benim malımı almak istiyor.” Rasûl-i Ekrem (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Sen ve malın babana aittir.” [3]
Ancak, anne-babaların çocukların malı üzerindeki bu mülkiyet hakkı, yorumlanarak, onların fakîr ve muhtaç olmalarıyla sınırlandırılmıştır. Çünkü miras âyetleri nâzil olunca ana ve babanın, ölen çocuklarının malı üzerindeki hakları belirlenmiştir.
ANNE BABAYA BAKMANIN ŞARTLARI
Ana-babanın çocuktan nafaka almalarının şartları şunlardır: Anne-babanın fakir olması gerekir. Aksi halde ihtiyaçları kendi mallarından karşılanır. Nafaka yükümlüsü olan çocuk veya torunun, bunu vermeğe muktedir olması gerekir. Bu kudret ya zengin olmakla, ya da çalışıp kazanmaya gücü yetmekle gerçekleşir.
Evli olan kız çocuğunun, kendi geliri varsa, yoksul düşen anne-babasının geçim masraflarına katkıda bulunabilir. Ancak yatalak olan ana-babasına onların evine giderek hizmet için kocasının izni gerekir. Aksi halde evinden ayrı kaldığı sürede kocasının nafaka yükümlülüğü kalkar. Bu takdirde onun geçim masraflarını kendi anne-babasının karşılaması gerekir.
Dipnotlar:
[1]. İsrâ, 17/23. [2]. Lukmân, 31/14. [3]. İbn Mâce, Ticârât, 64; Ahmed b. Hanbel, II, 179, 204, 214.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları