Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri

Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay’ın kaleminden “Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri” adlı eser, kitap raflarındaki yerini aldı.

Süleyman Hayri Bolay’ın editörlüğünü yaptığı Tanzimattan Günümüze Türk Düşünürleri isimli bir çalışma geçen yıllarda kitap raflarında yerini aldı. Yedi cilt halinde yayınlanan bu muazzam eser fikir tarihimizin nereden nereye geldiğini göstermesi bakımında önemli. Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa’nın Gülhane Parkında 1839 yılında okuduğu fermanla başlayan bu dönem idari, mali, siyasi, ekonomik vb. alanlarda yapılan reformların genelini kapsar.

İlk iki ciltte Tanzimat’tan Cumhuriyet’e siyasi, idari ve sosyal düşünce temsilcileri, üçüncü ciltte; Tanzimat’tan Cumhuriyet’e bilimsel ve felsefi düşünce temsilcileri, dört A-B ciltlerinde ise Cumhuriyet’ten günümüze bilimsel ve felsefi düşünce temsilcileri yer alıyor. Beşinci ciltte Tanzimat’tan günümüze ahlak ve edebi düşünce temsilcilerini, altıncı cilt Tanzimat’tan günümüze dini ve tasavvufi düşünce temsilcilerini, son olarak yedinci cilt ise Türk dünyası düşünce temsilcilerin ele alıyor.

Eserdeki alt başlıklar ise şunlar: iktisadi düşünce, sosyalist düşünce ve başlıca temsilcileri, Anadolucu düşünce, spiritüalist düşünce, bilimsel ve felsefi düşünce temsilcileri, felsefi dergiler, sanat düşünce temsilcileri, ahlak, dini, tasavvufi düşünce temsilcileri, Kurana dönüş hareketi, mezhepler tarihi düşüncesi.

KİTABIN HAZIRLANIŞ AMACI

Çok teferruatlı bir eserle karşılaştığımızı görüyor, böyle kitapların kültür hayatımıza neler katabileceğini hissedebiliyoruz. Arayıp da bulamayacağımız yüzlerce insan ve onların düşüncelerinin eğitici ve öğretici şekilde yazılıp istifademize sunulmasına diyecek yok. Süleyman Hayri Bolay eserin hazırlanış gayesini şöyle dile getiriyor: “Bir düşünce tarihi yazmak, hele yakın dönem düşünce tarihimizi yazmak, bu dönemin düşünce şekillerini, tarzlarını temsil eden düşünür temsilcilerini ele aldıkları sorunları, bunlara getirdikleri çözümleri günümüze, yarının insanlarına ve bütün dünyaya tanıtmak… Ben kimim, biz kimiz, neredeyiz, ne yapabiliriz, nasıl yapabiliriz gibi kimlik tespitini belirten sorulara cevap bulabilmek, kendi toplumuzun kültürü içinden düşünce hayatımızın meselelerine çözülmesine katkıda bulunmak…” (ss. 3-5).

TÜRK DÜŞÜNÜRLERİ

İki yüzden fazla düşünürü tanıtan bu eser sahasında uzman olan kişilerce kaleme alınmış. Ele alınan yazarın hayatı, fikri ve ideolojisine bakılmaksızın, yetiştiği ortam, tesir aldığı şahıslar, akımlar ve çevre tahlil edilerek incelenmiş ve günümüze ışık tutulmuş. Düşünce tarihi olmadan siyasi ve toplum tarihimiz anlaşılmaz. Kitapta ele alınan bazı isimleri sizinle paylaşmak istiyorum;

• Ahmet Cevdet Paşa,
• Said Halim Paşa,
• Yusuf Akçura,
• Mehmet İzzet,
• Erol Güngör,
• Nevzat Kösoğlu,
• Sabri Ülgener,
• Hikmet Kıvılcımlı,
• Osman Turan,
• Rıza Tevfik,
• Sakızlı Ohannes Paşa,
• Celal Nuri İleri,
• Macit Gökberk,
• Hilmi Ziya Ülken,
• Nurettin Topçu,
• Ayşe Şasa,
• Turgut Cansever,
• Necati Öner,
• Yılmaz Özakpınar,
• Teoman Duralı,
• Alparslan Açıkgenç,
• Alev Alatlı,
• Samiha Ayverdi,
• Peyami Safa,
• Ahmet Hamdi Akseki,
• Hüseyin Atay,
• Alirıza Sağman,
• Hayrettin Karaman,
• Ahmet Amiri Efendi,
• Hüseyin Vassaf,
• M. Esad Erbili,
• Ahmet Avni Konuk,
• Sait Nursi,
• Mehmet Akif Ersoy,
• Necip Fazıl.

Bugünkü fikir hayatımızı şekillendirenler insanları okuyup öğrendiğimizde mevcut sorunlarımızı çözmek daha kolay hale gelecektir. Masaüstü bu kitabı elinizden bırakamayacaksınız.

(Tanzimattan Günümüze Türk Düşüncesi 7 Cilt, Editör: Prof.Dr. S. Hayri Bolay, Nobel Akademik Yayıncılık, 2015. )

Kaynak: Ali Büyükçapar, Altınoluk Dergisi, Sayı: 434