Şartlı Boşamada Şartı Etkisiz Kılma Yolu Var mıdır?

Koca kızgınlık sırasında eşine; “Babanın evine gidersen üç talâkla boşsun” dese, daha sonra pişmanlık duyarak eşler bu şartı etkisiz kılmak isteseler ne yapmaları gerekir?

Koca boşama sözcüğünden dönemediği gibi, boşamayı bir şarta bağlamışsa bundan dönme imkânı da bulunmaz. Ancak babasının evine gitmediği sürece üç boşama gerçekleşmeyeceği için, koca isterse eşini bir bâin talâkla boşar. Kadın iddet içinde iken veya iddetten sonra babasının evine gider. Bundan sonra, boşayan kocası ile yeniden evlenirse bu şarttan kurtulmuş olurlar. Bu takdirde eşlerin iki boşama hakkı kalmış bulunur.

Şâfilere göre ise ya bir talâkla boşar ve iddet bittikten sonra babasının evine gider, sonra yeniden evlenebilirler. Veya bir bedel karşılığında (muhâlea yoluyla), evliliği fesheder, bundan sonra kadın babasının evine gider ve iddet içinde veya daha sonra yeni bir nikâhla evlenirlerse önceki şart etkisiz kılınmış bulunur. Burada, sonraki evlilik öncekinden ayrı olduğu için artık babasının evine gitmesinde bir sakınca söz konusu olmaz.

İbn Teymiye ve İbnu’l-Kayyım’a göre ise, şarta bağlama, sözünü güçlendirmek için yemin tarzında olmuşsa, şart gerçekleşince boşama meydana gelmez. İbn Teymiye’ye göre böyle bir durumda kefaret vermekle yetinilir. Çünkü genellikle şarta bağlamalarda asıl gaye boşama değil sözünü güçlendirmektir.^[1]

Diğer yandan boşamanın şarta bağlanmasında eş, unutarak veya zorlanarak o işi yapsa Hanefîlere göre yine boşama gerçekleşir. Şâfilere göre ise bir şey gerekmez. Ancak eş şartı bilerek yaparsa boşamanın meydana geleceği konusunda açıklık vardır.

Dipnot:

^[1]. bk. Tahrîm, 66/2; Mâide, 5/89; Buhârî, Menâkıbu’l-Ensâr, 26, Eymân, 4.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları