Sarık Ne Demek?

Sarık nedir, ne anlama gelir? İlk sarığı kim giymiştir? Sarık kelimesinin anlamı ve sarık hakkında kısaca bilgi.

Sarık; “Fes, külâh, kavuk gibi başa giyilen şeyler üzerine sarılan tülbent, şal vb., amâme, imâme, destar” demektir.

SARIK NEDİR?

Sarık; kavuk, külâh, takke ve fes gibi bir başlıkla üzerine sarılmış ince uzun tülbent, ağbani veya şaldan meydana gelir.

Arapça’da daha çok imâme, Farsça’da destâr denir. Başı aşırı sıcaklıktan koruma ve vücut ısısını muhafaza etme özelliği sebebiyle gündüzleri sıcak, geceleri soğuk olan karasal iklimin hüküm sürdüğü çöl ülkeleriyle Hindistan’da yaygındır. Sarığın Arapça’da pek çok adı bulunmakta, bunlar arasından daha ziyade imâme (Farsça ve Türkçe’de amâme) kelimesi kullanılmaktadır. Hz. Peygamber Mekke’nin fethi sırasında siyah sarık (imâme sevdâ) giymiştir. (Müslim, “Ḥac”, 451, 452)

Dolağı az olan imâmeye isâbe, etrafı kıymetli taşlarla süslü isâbe gibi şeylere iklîl denilir. Bir hadis rivayetinde Enes b. Mâlik, Resûl-i Ekrem’in duasıyla Medine civarına yağan yağmurun oluşturduğu manzarayı iklîle benzetir. (Buhârî, “İstisḳāʾ”, 13) Resûlullah’ın mest ve hımâr üzerine meshettiğine dair rivayetteki (Müslim, “Ṭahâret”, 84; Taberânî, II, 129) hımâr kelimesi sarık diye açıklanmıştır. (Nevevî, III, 174)

Dolanma, sarılma özelliğinden dolayı sarığa mikver de denilmiş ve Kur’an’da gecenin gündüzü sarıp sarmalaması “kevr” kelimesiyle ifade edilmiştir. Özellikle Endülüs’te sarıklı memur ve fakihler için kullanılan “mükevvir” kelimesi “müteammim” ile aynı anlamdadır. Suriye, Mısır, Arap yarımadası ve İran’da şâş kelimesi de “sarık” mânasında kullanılmıştır; Kalkaşendî, Eyyûbîler döneminde kadıların ve ulemânın giydiği büyük sarıklardan “şâşât” ve serbest bıraktıkları ucundan (taylasan) “züâbe” adıyla söz eder. Batı dünyasında sarığa verilen türban adının Farsça tülbendden geldiği sanılmaktadır.

İLK SARIĞI ZÜLKARNEYN GİYMİŞTİR

Sarığın kullanımı çok eskilere kadar gider. Vehb b. Münebbih’e göre sarığı ilk defa Zülkarneyn giymiştir. (Süyûtî, V, 436)

Sarık Araplar’da Câhiliye devrinden beri bilinen bir başlık çeşididir. Hz. Peygamber genellikle beyaz elbise giyer ve beyaz sarık kullanırdı; Medine’ye hicretinde sarığının beyaz olduğu rivayet edilir. (Taberî, IV, 436)

Kaynak: DİA