Liderlikte İnsan İlişkileri Nasıl Olmalı?

Liderlik, ekibi canlı tutabilme becerisine sahip olabilmeyi gerektirir. Bunun yolu da ekip elemanlarına gösterilen yakın ilgiden geçer.

Üç çeşit ilgiden bahsedilir: Pozitif ilgi, negatif ilgi ve sıfır ilgi. Pozitif ilgi, muhatabın gönlünü hoş edecek şekilde ona iltifatta bulunmak, methetmek, yaptığı işi beğenmek, kendisine güler yüz göstermek gibi ilgilerdir. Negatif ilgi ise muhataba selam vermemek, yüzünü ekşitmek, hoşlanmayacağı sözlerle kendisini incitmek, uyarmak, kınamak gibi tavır ve davranışlarla hoşnutsuzluğu ifade etmektir. Sıfır ilgiye gelince, muhatabı âdeta yok saymaktır. Onu bir yerlerde unutmaktır. Psikologların tespitine göre insanı en çok inciten ve heyecanını söndüren ilgi de işte bu sıfır ilgidir.

İLGİSİZLİK CEZASI

Pozitif ya da negatif ilgi, bir şekilde muhatabın varlığını kabul etmek demektir. İlgisizlik ise karşımızdakinin varlığını kabullenmeme anlamına geldiğinden, çok ağır bir ceza ve onun kişiliğine yapılmış büyük bir saygısızlıktır. İnsanlar menfî ilgiyi sineye çekebilir ve hatta affedebilirler; fakat sıfır ilgi, iplerin kopması anlamına gelir. Kur’ân-ı Kerim’de inkârcılara verilecek cezanın bir çeşidinin de “ilgisizlik cezası” olacağı şöyle ifade edilir:

“Allah’ın ahdini ve kendi yeminlerini bir kaç paraya satanlar var ya, işte onların ahirette hiçbir nasibi yoktur; Allah onlarla konuşmayacak, kıyamet günü kendilerine nazar etmeyecek (yüzlerine bakmayacak) ve yine onları temize çıkarmayacaktır. Onların hakkı, çok acı bir azap olacaktır.” (Âl-i İmrân Sûresi, 77)

İlgi, gönüllere heyecan yükleyici ve besleyici bir gıdadır. Her yaştan insanın ve hatta tüm canlıların bir şekilde bu gıdaya ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacı karşılayan kim olursa olsun, ona karşı minnettar kalınır.

Keyfiyetli ilgi, “Geliştiren ve Özgürleştiren Liderlik”te olmazsa olmaz bir şarttır. Takım elemanını tanımak, onunla selamlaşmak, problemini çözmek, sevincine ve hüznüne ortak olmak, onun hem âidiyet duygusunu pekiştirecek, hem de motivasyonunu sürekli canlı tutacaktır. Kendisinin unutulduğu zannına kapılan bir ekip elemanında, heyecandan ve huzurdan eser kalmaz. İlginin vereceği heyecanı, bir başka şeyle temin etmek de imkânsızdır.

İLGİNİN DİRİLTİCİ OLMASININ SIRRI

İlginin diriltici olmasının sırrı, samimi, içten ve karşılıksız olmasıdır. Kapitalist bir bakış açısıyla, daha fazla almak için ilgi duymak, negatif duyguları tetikleyeceğinden, kaliteli bir liderlikle böyle bir ilgi birlikte düşünülemez.

İlginin en etkili olduğu anlar, insanların zor anlarıdır. Darda kalmış, hastalanmış ya da imdat bekleyen yaralı bir yüreğe zamanında ilgi gösterip derdine çare olmak, unutulmaz bir ihsan olacağından, böyle bir ilginin değeri hiçbir şeyle ölçülemeyecek kadar büyük olacaktır. Yine öğretici, yol gösterici ve geliştirici ilgiler, değeri yüksek pozitif ilgi çeşitleridir.

Liderin ilgi ve iltifatta itidali kaybedip aşırıya kaçması, muhatabın hormonlu büyümesine vesile olur. Bu gibi durumlarda ham insanlar, olgun görünme hevesine kapılırlar. Böyle bir hastalığa yakalanan kimselerin yetişme ve gelişme merdiveninde yükselmeleri artık hayaldir.

İlgi de cimrilik de heyecanları söndürür. Beklediği ilgiyi göremeyen kimseler, önce soğurlar, sonra küserler ve daha sonra da düşman kesilirler.

İLGİ NEŞE KAYNAĞI

Son dönemin büyük mürşitlerinden olan Mûsâ Topbaş’ın (k.s.) anlattığı şu hadise, ilginin tüm canlılarda neşe, huzur ve motivasyon kaynağı olacağına ne güzel bir misaldir:

“Fakirhanenin bahçesinde, evin muhafazası için üç köpek bulunmaktadır. Yiyecekleri hususunda hiç telâş etmem. Hangisinin önüne ne konursa, o onu yer, diğeri kendisine verilmediği için hiç üzülmez, hakkına razı olur. Fakat sevgi, şefkat hususunda iş değişir. Sevgi, şefkat hususunda eşitlik isterler. Bu hususta çok dikkat eder, itina gösteririm. Çünkü kendisine alâka ve şefkat gösterilmeyeni olursa, küser, darılır, bahçenin bir köşesine gider, arkasını döner, ne kadar yiyecek vermek isteseniz de, başını çevirip bakmaz. Kendisini sevgide ihmâl ettiğiniz için size karşı kalbi kırıktır. Bazen bu dargınlık günlerce devam eder. Cenâb-ı Hakk’ın mahlûku olup, herkesin hor ve hakir gördüğü bir yaratığın gönlü bu kadar hassas olursa, mü’min kardeşlerimizin, bilhassa yetimlerin, dulların, kalp yapılarının ne kadar duygulu olduklarını teemmül edelim”.

Geliştiren ve Özgürleştiren Liderlik’te ilgi, insanları köleleştirme adına ihsanda bulunma değil, her hak sahibine hak ettiği ilgi, iltifat ve ihsanı şükran duyguları içinde dengeli bir şekilde ikram etmektir. Yine böyle bir liderlikte muhatabı terbiye ve geliştirme adına ikaz ve cezalandırma şeklinde ilgi tezahürleri olsa bile, onu yok sayma ve unutma kabilinden sıfır ilgiye asla yer verilmeyecektir.

Kaynak: Dr. Adem Ergül, Şahsiyet Dili ve Geliştiren Liderlik, Erkam Yayınları