Kitap Ne Demek?

Kitap nedir, ne anlama gelir? Dünyadaki ilk kitaplar hangileridir? Kitap kelimesinin anlamı ve dünya tarihindeki ilk kitaplar.

Kitap sözlükte “ciltli veya ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü” demektir.

KİTAP NEDİR?

Arapça’da kitâb “toplamak, bir araya getirip dikmek, bağlamak; yazmak, istinsah etmek” anlamlarına gelen ketb kökünden türemiş bir masdar olup yazılarak bir araya getirilen bilgilerle bunların yazıldığı malzemeyi ifade eder. İslâmî literatürde kitap “Kur’ân-ı Kerîm, vahiy, mektup, belge, iki kapak arasında toplanmış bilgi, bir eserin ana konularından her biri” gibi çeşitli anlamlarda kullanılmıştır.

DÜNYADAKİ İLK KİTAPLAR

Ortaya çıkışından itibaren kitabın tarihinde malzeme ve şekil bakımından birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Günümüze ulaşan ilk kitaplar eski Ön Asya medeniyetlerine ait çivi yazılı tabletlerdir. Tarihi Sumerler’e uzanan, fırınlanmış veya kızgın güneşte kurutulmuş bu kil levhalar, genellikle okul olarak da kullanılan tablet evlerinde (edubba) veya saray ve mâbedlerin arşivlerinde muhafaza edilmekteydi. Bunlar birbirine tesbit edilmemiş, raflarda yan yana konulan levhalar halindeydi. Asur İmparatoru Asurbanipal’in dünyanın en eski kütüphanesi diye bilinen Ninevâ’daki tablet evinde 20 bin tablet bulunmuş ve bunların hükümdarın çeşitli yerlere gönderdiği, özel kâtipler tarafından kopya edilen eski Sumer ve Akkad edebî, ilmî metinlerinden oluştuğu görülmüştür. Kur’an’a göre Tûr dağında Hz. Mûsâ’ya (a.s.) verilen kutsal metinler de (ahd) levhalara yazılmıştı. (el-A‘râf 7/145, 150, 154)

Birbirine raptedilmiş yapraklardan meydana gelen ilk kitaplar Mısır’da bulunan tomarlardır. Milâttan önce III. binyılın ilk yarısında ortaya çıkan bu kitaplar, “cyperus papyrus” denilen bitkiden yapılmış kâğıt varakların birbirine yapıştırılmasıyla elde edilen ve ortalama enleri 30 cm., boyları 6-7 m. kadar olan şeritler halindeydi. Metinler sütun sütun yazılıyor ve şeritler okundukça uçlarının yapıştırıldığı sopalar çevrilerek sarılıyordu, daha sonra deri kılıflarına konuluyordu.

İSLAM DÜNYASINDA İLK KİTAP

İslâm dünyasında iki kapak arasındaki sayfalardan oluşan ilk kitap, Hz. Ebûbekir (r.a.) devrinde bir araya getirilen ve Hz. Osman (r.a.) dönemindeki istinsahta esas alınan mushaftır.

Kaynak: DİA