Kayı Boyu Tarihi
Kayı ne demek? Kayılar kimdir? Kayı boyunun sembolü nedir? Kayı boyu sırasıyla Anadolu’da nerelere yerleşti? Kayı boyu hangi devleti kurdu? Kayı boyu nerede yaşıyor? Kayı boyu tarihi, bayrağı, haritası, hakkında bilgi...
Haber: Murat Karadeniz
Kayı’nın kelime anlamı “güç, kuvvet ve kudret sahibi” demektir.
Kayılar, Oğuzların en kudretli boylarındandır. Kayı boyu yedi asır İslam dünyasının sancaktarlığını yapan Osmanlı Devleti’nin kurucusudur.
KAYI NEDİR?
Kayı “güç, kuvvet ve kudret sahibi” anlamına gelir.
KAYI BOYUNUN SOYĞACI
Kayı boyu Oğuz Kağan Destanı’na göre Oğuzların 24 boyundan, Kaşgarlı Mahmut’un Divân-ı Lügati’t-Türk adlı eserine göre ise 22 Oğuz boyundan ikincisidir.
[caption id="attachment_151316" align="alignnone" width="750"]
KAYI BOYUNUN SİMGESİ NEDİR?
Kayı boyunun simgesi “İki Ok Bir Yay”dır. Babası Gün Han ve dedesi Oğuzhan olan Kayı Han bu boyun atasıdır.
[caption id="attachment_151301" align="alignnone" width="750"]
Kayı boyu, Oğuzların Bozok koluna mensuptur. Osmanlı ailesi bu boydan gelmiştir. Reşîdüddîn Fazlullah-ı Hemedânî’nin eserinde simgeleri “şahin”, yani şahinlerin en büyüğü olan akdoğandır.
KAYI BOYU SIRASIYLA ANADOLU’DA NERELERE YERLEŞTİ?
Orta Asya’dan göç eden Türk boylardan biri olan Kayı boyu önce Ahlat’a yerleşti. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâattin Keykubat, Kayıları sırasıyla Viranşehir (Şanlıurfa), Halep (Suriye) ve Karacadağ’a (Ankara) yerleştirdi.
[caption id="attachment_151289" align="alignnone" width="500"]
Ardından Anadolu Selçuklu Devleti’nin batı sınırının güvenliğini sağlamak için Ertuğrul Bey’i “uçbeyi” ilan etti ve Söğüt ve Domaniç yörelerini kendisine yurt olarak verdi. Kayılar, Söğüt’ü kışlak, Domaniç’i yaylak olarak kullandı.
KAYI BOYU HAKKINDA BİLGİ
Kâşgarlı Mahmut, Divân-ı Lügati’t-Türk eserinde bu boya Selçukluların mensup bulunduğu Kınık boyundan sonra ikinci sırada yer verdi ve onu “Kayıg” şeklinde zikretmiş, damgasını da gösterdi. Eserini 1206 yılında tamamlamış olan Fahreddin Mübârek Şah’ın Türk kavimleri listesindeki “kayık” ismi de bu boyu ifade edildi. Eski Türkçe’de hece sonundaki “g”ler Batı Türkçesi’nde düştüğü için bu ad da “kayı” şeklini aldı.
İranlı Tarihçi Reşîdüddin Fazlullah bu boyu kayı şeklinde yazmakta, bunun “sağlam” mânasına geldiğini, ülüşünün “sağ karı yağrın”, onkununun “şahin” olduğunu bildirmekte ve damgasını da vermektedir. Reşîdüddin ayrıca eserinin Türklerin tarihi kısmında Oğuz hükümdarları olan Yavkuyları (< Yabgular) Kayı boyuna bağladı. Bundan dolayı Oğuz boyları listesinde Kayılara en şerefli boy olarak birinci sırada yer verildi. Fakat Kayılar sadece Yabgular çıkarmakla kalmadı, Oğuzların İslâmiyet’ten sonraki tarihlerinde de önemli rol oynadılar. (Faruk Sümer, Kayı, DİA)
Kayılar, Anadolu’nun fetih ve iskânında en önemli rol oynadı. Öyle ki Anadolu’da 94 yerleşim yeri Kayı boyunun adını taşımaktadır.
OSMANLI KAYI BOYUNDAN MI?
Ertuğrul Bey’in idaresindeki oymağın Oğuz soyundan geldiğine yerli ve yabancı kaynaklarda ittifak vardır. Buna karşılık Osmanlı hânedanının Kayı boyuna mensup olduğu iddiasının Sultan II. Murat dönemi tarihçilerinden Yazıcıoğlu Ali’ye ait olduğu iddia edilir. Yazıcıoğlu’nun Osmanlı hânedanını Kayı boyuna bağlaması bu boyun Oğuz’un en asil boyu sayılmasından ileri gelmiş olmalıdır. Bu yakıştırmayı Edirneli Rûhî, ondan daha sonra diğer bazı tarihçiler de yaptı. Osmanlı Sultanları kendisini Oğuz’a ve Kayı boyuna mensup göstermeye büyük önem verirdi.
[caption id="attachment_151305" align="alignnone" width="750"]
Oğuzlara yakın ilgi duyan Sultan II. Murat’ın sarayında Dede Korkut destanlarını okuyan ozanlar bulunurdu. Sultan II. Murat bastırdığı paralara Kayı tamgasını vurduran ilk ve tek Osmanlı Sultanıdır. Osmanlı dönemine ait silah ve toplar üzerinde de Kayı tamgasını görmek mümkündür.
KAYI BOYU HARİTASI
Kayılar tarih boyunca Hindistan, İran, Irak, Suriye, Anadolu’da gibi coğrafyaları yurt edindi.
Günümüzde Osman Gazi’nin ağabeyi olan Gündüz Alp (Gündüz Bey) soyundan gelen Amuca Kabilesi (Amucalar), halen Yozgat Kadışehri Örencik köyü, Kırklareli ve Tekirdağ’ın çeşitli köylerinde, Güneydoğu Bulgaristan’da, Balıkesir’in Ertuğrul köyünde ve Eskişehir Mihalıççık ilçesinde varlıklarını sürdürmektedirler.