Karakteri Etkileyen 2 Faktör
İnsanın şahsiyet ve karakterine en çok tesir eden iki büyük etken vardır. Hazret-i Mevlânâ insan karakterini etkileyen bu 2 önemli faktörü açıklıyor...
Hazret-i Mevlânâ bu hakîkati şu teşbihle îzah eder:
“Allâh’a yemin ederim ki kötü yılan, kötü dosttan iyidir! Kötü yılan, insanın canını alır. Fakat kötü dost, insanı ebedî ateşe atar, yakar yandırır!..”
Mâlum olduğu üzere, insanın şahsiyet ve karakterine en çok tesir eden iki büyük müessir vardır:
- Kazanç ve gıdâsının helâliyet derecesi. Helâlse hayra, haramsa şerre sevk eder.
- Beraberinde bulunup ülfet ettiği kimsenin mânevî durumu. Hayırlı insan hayra, şerli insan şerre götürür. Nitekim; “Misin yanında duran, mis; isin yanında duran, is kokar!” denilmiştir.
İmâm Gazâlî Hazretleri’nin buyurduğu gibi; fâsıklar ve gâfillerle zâhirî beraberlik, zamanla zihnî beraberliğe, zihnî beraberlik de bir müddet sonra kalbî beraberliğe dönüşür. Bu ise, insanın adım adım helâke sürüklenmesi demektir.
Zira hâllerde sirâyet özelliği vardır. Nasıl ki kâinatta birtakım ışınlar var; alfa, beta, gama, mor ötesi ışınları vs… Kalpten de çıkan birtakım görünmez ışınlar var. Bunların müsbetine “feyz” ve “rûhâniyet” diyoruz, menfîsine ise “gaflet” ve “kasvet” diyoruz.
SADIKLARLA BERABER OLUN!
Sâlih ve sâdık mü’minlerden dâimâ feyz, rûhâniyet ve pozitif enerji sirâyet eder. Bunun içindir ki Cenâb-ı Hak;
“Ey îmân edenler! Allah’tan korkun ve sâdıklarla beraber olun!” (et-Tevbe, 119) buyuruyor.
Bunun zıddına, din düşmanları ve fâsıklarla beraberlik ise, felâket getirir. Bu itibarla yine âyet-i kerîmede;
“…Zâlimler topluluğu ile oturma!” (el-En‘âm, 68) buyruluyor.
Hadîs-i şerîfte de:
“Kim bir kavmi severse, Allah Teâlâ onu onların arasında haşreder.” buyruluyor. (Heysemî, X, 281)
Diğer taraftan, müsbet veya menfî hâller, mekânlara bile sirâyet etmektedir. Bu sebeple günah ve mâsıyet mekânlarından ve kahr-ı ilâhînin tecellî ettiği muhitlerden de titizlikle sakınmak îcâb eder.
Nitekim Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- ashâbıyla birlikte Tebük Seferi’ne giderken, vaktiyle Semûd Kavmiʼnin helâk edildiği Hicr bölgesinde konaklamışlardı. Ashâb, oradaki kuyulardan ihtiyaçları için su almış ve bu sudan hamur yoğurmuşlardı. Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- onlara; aldıkları suyu dökmelerini, yaptıkları hamurları da develere yedirmelerini ve ancak Sâlih -aleyhisselâm-’ın devesinin gelip su içtiği diğer kuyudan su almalarını emretti.[1] Sonra Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, ridâsıyla başını örttü ve o vâdiyi geçinceye kadar süratle yol aldı.[2]
Ne kadar ibretlidir ki aradan yüzyıllar geçmesine rağmen, ilâhî kahrın tecellî mekânı olması sebebiyle, bugün bile oralardan geçenler, o sulardan abdest almazlar.
Kahr-ı ilâhîyi celbeden haramların işlendiği, ilâhî hudutların çiğnendiği mekânlardan dahî bu kadar sakınmak gerekirse, günümüzde o haramları veya emsallerini işlemeye devam eden ehl-i küfür veya fâsıklarla ülfetten ne kadar sakınmak gerektiğini bir düşünelim.
Bilhassa bugün, beşerî münâsebetlerde “uydum kalabalığa” hastalığından kurtulmak elzemdir. Bir müslüman olarak ölçümüzün; toplumdaki yaygın kanaat ve alışkanlıklar değil, Allâh’ın emir ve nehiyleri olduğunu, hiçbir zaman hatırımızdan çıkarmamalıyız.
EN BÜYÜK TEHLİKE: “CANIM NE VAR BUNDA, HERKES YAPIYOR!”
Cenâb-ı Hak, bizlere ashâb-ı kirâmı örnek nesil olarak takdîm ediyor. Âyet-i kerîmede; “onlara güzellikle tâbî olan”[3] ihsân ehli mü’minlerden olmamızı telkin buyuruyor. Dolayısıyla kendi hâlimizi, içinde yaşadığımız toplumla değil, ashâb-ı kirâm ile kıyaslamamız îcâb eder.
Meşrû ve makbul olan örf, âdet ve geleneklerde topluma elbette uyulabilir. Fakat İslâm’a aykırı bir hususta topluma uymak, üstelik bir de gaflet şaşkınlığı içinde; “Canım ne var bunda, herkes yapıyor!” diyerek Allâh’ın râzı olmadığı hâllere rızâ göstermek, kişiyi -Allah korusun- hak yoldan sapmaya sürükler.
Şu hâdise, bu hakîkati ne güzel îzah eder:
Sahâbeden Abdullah bin Mesʻûd -radıyallâhu anh- bir düğün yemeğine davet edilir. O güzîde sahâbî, düğün evine geldiğinde takvâ hassâsiyetiyle bağdaşmayan bir durumla karşılaşır ve içeri girmez. Ev sahibi;
“‒Ne oldu, niçin girmiyorsunuz?” deyince de, İbn-i Mesʻûd -radıyallâhu anh- şu cevâbı verir:
“‒Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in şöyle buyurduğunu işittim:
«Kim bir kavmin sayısını artırırsa onlardandır. Kim bir kavmin yaptığı işten râzı olursa, o işi yapanlarla ortak olur.»” (Bkz. İbn-i Hacer, el-Metâlibü’l-Âliye, VIII, 319)
Günümüzde, mânevî eğitim noksanlığı sebebiyle maalesef şer’î esaslara riâyet edilmeyen ortamlar çoğaldı. Bazı müslüman ailelerin düğünlerinde dahî kadın-erkek ihtilâtına, mahremiyete, helâl-haram hudutlarına lâyıkıyla dikkat edilmediğini üzülerek müşâhede ediyoruz. Tabi böyle tâvizlerle başlayan evliliklerde de huzur olmuyor. Ne hazindir ki son istatistiklere göre toplumda boşanmaların giderek arttığı bildiriliyor.
Unutmayalım ki bizler Cenâb-ı Hakk’a ne kadar kul olabilirsek, o kadar ilâhî yardımlara mazhar olabiliriz.]
Cenâb-ı Hak; ümmet-i Muhammed’e huzur, saâdet ve dirlik, milletimize de her dâim hak ve hayırda birlik ve beraberlik ihsân eylesin.
Âmîn!..
[1] Bkz. Buhârî, Enbiyâ, 17; Müslim, Zühd, 40.
[2] Bkz. Buhârî, Salât 53, Enbiyâ 17, Tefsîr, 15/2; Müslim, Zühd 38-39.
[3] Bkz. et-Tevbe, 100.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2019 – Mart, Sayı: 397, Sayfa: 032