İmama Namazın Başında Uymanın Hükmü

Müdrik nedir? Dinimize göre namazın başında imama uymanın hükmü.

Müdrik “idrak etmiş, yetişmiş, kavuşmuş” anlamlarına gelir. Namazı bütünü ile imamla birlikte kılan kimseye “müdrik” denir. İmama en geç ilk rekâtın rükûunda yetişen kimse o rekâta yetişmiş sayılır ve müdrik adını alır. Bu kimse ayakta iftitah tekbirini almış ve imam rukûda iken kendisi rukûa varmış ise o rekâtı tam kılmış sayılır.

Namazı cemaatle kılmanın ecri, tek başına kılmaktan yirmi yedi derece daha fazla olduğu için şu durumlarda tek başına kılınan namaz bırakılarak imama uyulur:

Bir kimse tek başına bir farz namazı kılmaya başladıktan sonra, bulunduğu yerde o farz cemaatle kılınmaya başlansa, tek başına kılan eğer henüz secdeye varmamış ise namazı hemen keserek imama uyar. Bu, müstehaptır. Böyle bir durumla karşılaşanın selâm vermesi gerekmez, edeben sağ tarafa selâm vermesi uygun olur diyen de vardır. Tek başına kıldığı namazda birinci rekâtın secdesine varmış ise bakılır: Eğer kıldığı namaz sabah ve akşam namazı ise yine bırakır ve imama uyar. Fakat bunların ikinci rekâtı için secdeye varmış ise, artık bırakmayıp namazı kendisi tamamlar ve selâm verdikten sonra cemaat devam ediyor bile olsa artık imama uymaz. Çünkü imamla kılacağı namaz nâfile hükmünde olacağından, sabah namazının farzından sonra nâfile kılınamadığı gibi, üç rekâtlı bir namaz da nâfile olarak kılınamaz.

Eğer başladığı ve ilk rekâtın secdesini yaptığı namaz öğle, ikindi ve yatsı namazı gibi dört rekâtlı bir farz ise, bu takdirde kıldığı bir rekâta bir rekât daha ilave eder, teşehhütte bulunur, selam verip imama uyar. Kendisinin kıldığı iki rekât nâfile olmuş olur.

Böyle bir namazın üçüncü rekâtında bulunup da henüz secdesine varmamış ise, hemen ayakta veya oturarak selam verip namazdan çıkar, imama uyar, tek başına kıldığı iki rekât nâfile olmuş olur. Fakat bu namazın üçüncü rekâtının secdesini de yapmış bulunursa, artık bunu tamamlar, farzı yerine getirmiş olur. Ancak bu namazı öğle veya yatsı namazı olursa tek başına kıldığı bu farzdan sonra imama yine uyabilir. İmamla kılacağı namaz nâfile olur. Fakat bu durumda ikindi namazı olursa imama uyamaz. Çünkü ikindi namazından sonra nâfile namaz kılmak mekruhtur.

Nâfile bir namaza başlamış olan kimse, yanında cemaatle namaza başlansa, bu nâfileyi iki rekât olmak üzere kılar, bundan sonra selam verip cemaate katılır. Üçüncü rekâta kalkmış ise, onu da dördüncü rekât ile tamamlamadıkça namazını kesmez. Ancak nâfile namaza başlayan kimse, kılınmaya başlanan bir cenaze namazını kaçırmaktan korkarsa, nâfile namazı hemen bırakır, cenaze namazı için imama uyar, sonra nâfileyi kaza eder. Çünkü cenaze namazının telafi imkanı bulunmaz.

Cemaatle sabah namazının kılınmakta olduğunu gören kimse, cemaate yetişebileceği kanaatinde ise, hemen sabah namazının sünnetini kılar ve gerek görürse Sübhaneke ile Eûzü’yü ve sûre ilavesini bırakarak, yalnız Fâtiha ile rükû ve secdelerde birer tesbih ile yetinebilir. Bundan sonra imama uyar. Ancak imama yetişeceği kanaatinde olmazsa sünnete başlamayıp imama hemen uyar, artık bu sünneti kaza da etmez. Eğer sünnete başlamış ise bunu tamamlar.

Öğle, ikindi ve yatsı namazlarının cemaatle kılınmaya başlandığını gören kimse, bunların sünnetini kılmadan imama uyar, sonra öğlenin dört rekât sünnetini kaza eder, ikindinin sünnetini ise vaktin keraheti dolayısı ile kaza edemez. Yatsı namazının dört rekât sünnetini, gayr-i müekked bir sünnet olduğu için dilerse kaza eder, dilerse etmez.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları