Hülle Nedir? İslam’da Hülle Var mıdır?
Karısını üç kez boşayan kimse onunla yeniden evlenmek istemektedir. Ancak eşi başka bir erkekle evlenip ayrılmadıkça evlenemeyeceğini anlayınca, onu bir erkeğe bir-iki gün içinde boşamak şartıyla nikâhlar. Hülle denilen bu usûl caiz midir?
Bir erkeğin eşi üzerinde üç kez boşama yetkisi vardır. Üçüncü boşamadan sonra yeniden aynı kadınla evlenmek isterse, kadının başka bir erkekle evlenip ayrılmış olması şarttır. İşte kadına, eski kocasına yeniden dönme imkânı sağlayan bu ara evliliğine «hülle» veya «tahlil» denir.
KOCA, KARISINI ÜÇÜNCÜ KEZ BOŞARSA
Kur’ân’da, şöyle buyurulur: «Yine erkek, karısını üçüncü kez boşarsa, bundan sonra kadın başka bir erkeğe nikâhlanıp varıncaya kadar ona helâl olmaz. Bununla birlikte, eğer bu yeni koca da onu boşarsa onlar Allâh’ın sınırlarını ayakta tutacaklarını sanırlarsa, birbirlerine dönmelerinde her ikisi hakkında bir sakınca yoktur.»[1]
HÜLLENİN ŞARTLARI
İslâm’a uygun bir hüllenin şartları şunlardır:
- Üç kez boşanan kadın iddetini tamamlayacak,
- Kadın başka bir erkekle sahih nikahla evlenecek,
- Bu ikinci evlilikte cinsel birleşme olacak,
- Ölüm, boşanma veya fesih yoluyla bu evlilik sona ermiş bulunacak,
- Kadın, ikinci kocadan olan iddetini de tamamlamış olacak.
Boşama şartıyla yapılacak hülle evliliği Hanefî ve kimi Şâfilere göre tahrimen mekruh olmakla birlikte geçerlidir. Ancak anlaşmalı evlilikte konuşulan şart yok sayılır. Eğer ikinci koca onunla cinsel temasta bulunduktan sonra boşar ve kadın iddetini de tamamlamış olursa eski kocasına helâl olur. Çünkü evlilik sırasında öne sürülen boşama şartı, fasit bir şart olup, böyle bir şart lagv kabul edilir ve nikâh akdi geçerli olur. Diğer yandan anlaşmalı evliliğin mekruh olması evliliğin maksatları ile çelişmesi yüzündendir. el-Evzâî şöyle demiştir: «Anlaşmalı nikâh yapan ne kötü yapmıştır, ancak bununla birlikte bu nikâh geçerlidir.»[2]
HÜLLE İLE İLGİLİ HADİSLER
Diğer yandan Hz. Peygamber anlaşmalı hülle evliliği yapana ve kendisi için böyle bir nikâh yapılana lânet etmiştir.[3] Nitekim bir hadiste böyle bir kadını geçici olarak nikâhlayan erkeğe «kiralık teke» ifadesi kulanılmıştır.[4]
İmam Mâlik, İmam Ahmed b. Hanbel ve Şâfilerin çoğunluğuna göre, anlaşmalı hülle evliliği batıldır. Dayandıkları delil; Hz. Peygamber’in hülle yapana ve yaptırana lânet etmesi geçici evliliği üstlenen erkeğe ise «kiralık teke» ifadesini kullanmasıdır.[5]
Dipnotlar:
[1]. Bakara, 2/230. [2]. Sâbûnî, Tefsiru Âyâti’l-Ahkâm, I, 341. [3]. Ebû Dâvûd, Nikâh, 15; Tirmizî, Nikâh, 27; İbn Mâce, Nikâh, 33. [4]. İbn Mâce, Nikâh, 33. [5]. bk. Kâsânî, el-Bedâyi’, III, 187, vd. ; Meydânî, el-Lübâb, III, 58.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları