Hüdâyi Hazretleri'nin Çocukluğu ve Yetişmesi

Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri'nin çocukluğu ve yetişmesi...

Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin asıl adı Mahmûd’dur. “Azîz” saygı ve tazim kasdıyla devrinden itibaren verilen bir sıfattır. “Hüdâyî” ise muhtemelen şeyhi Üftâde tarafından verilmiş bir lâkab ve şiirlerinde kullandığı mahlasdır. Babası Fazlullah bin Mahmûd’un kim olduğu ve ne işle meşgul bulunduğuna dair bir bilgiye sahip değiliz. Gerek Hüdâyî’nin kendi eserlerinde, gerekse tabakat kitaplarında adına rastlanmadığına göre onun ilmiyye, ya da sûfiyye sınıfından olmadığını söylemek mümkündür.

Hüdâyî’nin Cüneyd el-Bağdâdî neslinden geldiği, hatta “Seyyid” olduğu rivayet edilir. Bizzat kendi eserlerinde yer yer seyyidliğe delil olabilecek ifadeler vardır:

Ceddim u pirim sultan

Sensin ya Resûlallah

Hüdâyî, Ankara yakınlarındaki Koçhisar kasabasında 948 h. 1541 m. yılında doğdu. Çocukluğu Eskişehir’e bağlı Sivrihisar kasabasında geçti. İlk tahsiline memleketi Sivrihisar’da başlayan Hüdâyî daha sonra İstanbul’a geldi. İstanbul’da Küçük Ayasofya medresesine girdi. Medrese tahsili sırasında hocalarından Nazırzade Ramazan Efendi’nin dikkatini çekerek asistanı (muidi) oldu. Devrin yoğun tasavvufi havasının etkisi ve gönlündeki derûnî marifet tutkusu sebebiyle medrese tahsili sırasında bir yandan Halvetî ricalinden Nureddinzâde Muslihuddin Efendi’nin sohbetlerine katıldı. Tasavvuf vadisindeki ilk mürşidi böylece bir Halveti şeyhi olmuş oldu.

AZİZ MAHMUD HÜDAYİ'NİN RESMİ GÖREVLERİ

Hüdâyî, hocası Nazırzade ile birlikte İstanbul’da muhtelif medreselerde bulunduktan sonra önce Edirne Selimiyye medresesine tayin edildi. Hocası ile birlikte Kahire ve Şam kadılıklarında bulundu. En son Nasırzâde Bursa mevleviyyetine (başkadılığına) tayin olunca, Hüdâyî de onunla birlikte Ferhadiye medresesine müderris, Cami-i Atik mahkemesine kadı nâibi oldu.

Kahire’de bulunduğu yıllarda Halvetî tarikatının Demirtaşiyye kolu şeyhlerinden Kerimüddin Halvetîye intisab etti ve onlardan “usûl-i esmâ” gördü. Bursa’ya gelince de tarikat ve tasavvuf çevreleri ile temas kurarak o devirde Bursa’nın kutbu sayılan M. Muhyiddin Üftâde hazretlerinin sohbetlerine devam etmeye başladı.

Kaynak: Aziz Mahmud Hüdâyi Hayatı ve Menkıbeleri, Prof. Dr. Hasan Kâmil Yılmaz, Aziz Mahmud Hüdâyi Vakfı Yayınları, 2004