Fıkıh Mezheblerinin Oluşumunda Siyasetin Etkisi Var mıdır?
Fıkıh mezheplerinin oluşumunda siyasetin etkisi var mıdır? Mezheplerin ortaya çıkış sebepleri nelerdir? Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım açıklıyor.
FIKHİ MEZHEPLER NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
Mezhep, dînî bir hüküm vermenin kâidesi, çerçevesi ve sistemini ifade eder.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz henüz hayattayken, ashâb-ı kirâm karşılaştığı problemleri kendisine arz ediyorlar ve O’ndan meselenin çözümünü öğreniyorlardı. Bu sebeple o dönem için, bugünkü mânâda mezheplerden söz etmek doğru değildir. Lâkin bunun yanında ashâb-ı kirâm arasında Kur’ân ve Sünnet’ten hüküm çıkarma ehliyetine sahip zâtlar da vardı.
Tâbiîn devrinde içtihad faaliyetleri artarak devam etti. Onlardan sonra da aralarında dört mezhep imamının bulunduğu nesil geldi. Bunlar, Tâbiîn âlimlerinin elinde yetişerek, Sahâbe ve Tâbiîn’in fıkhının üzerine kendi elde ettikleri bilgileri de ilâve ettiler. Böylece gerek Sahâbe, gerek Tâbiîn, gerekse Tebe-i Tâbiîn’in fetvaları arasında, yukarıda zikredilen sebepler çerçevesinde farklı hükümler ortaya çıktı. Neticede Müslümanlar kendi bölgelerinde yaşayan imamın fetvalarını bildiklerinden, onu tercih ederek ona göre amel ettiler. İşte bu tercih ve taraftarlık sebebiyle, zamanla “gidilen yol” mânâsına gelen mezhepler teşekkül etmiş oldu.
Bütün ehl-i sünnet mezhepleri, İslâm’ın kesin emirlerinde ve icmâ ile kabul edilen fıkıh konularında müttefiktir. İhtilâf, akılla hâlledilebilecek ve hakkında kat’î nass yani âyet ve hadis bulunmayan cüz’i meselelerdedir.
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, 40 Soru 40 Cevap, Erkam Yayınları