Etbau't-tabiin Devrinde Yazılan Hadis Kitapları ve Özellikleri

İslam Tarihi

Etbâu’t-tâbiîn devrinde hadislerin tasnîf edilmeye başlanmasından sonra pek çok hadis kitabının ortaya çıktığı görülür.

Tabiîn devrinin sonlarına doğru ve etbâu't-tâbiîn devrinde tasnif edi­len hadis kitaplarını başlıca beş gurupta toplamak mümkündür.

1- SİYER VE MEĞAZİ KİTAPLARI

Hazreti Peygamberin ahlakına, şemailine, hayatına ve yaptığı savaşlara dair hadislerden oluşan kitaplardır.

BİLİYOR MUSUNUZ?

Hazreti Peygamberin ahlakına, hareket ve davranışlarına ait hadisleri ih­tiva eden eserlere sîret (çoğulu: Siyer), gazalarına ait hadisleri ihtiva eden eserlere de Meğâzî adı verilmiştir.

2- SÜNENLER

Fıkıh bablarına göre tasnif edilmiş ahkam hadislerini toplayan kitaplara Sünen denilmiştir. Sünenlerde genellikle Hazreti Pey­gamberin söz, fiil ve takrirlerinden ibaret olan ve merfû denilen hadislerine yer verilmiştir.

Bir sünen kitabı, taharet, salat, zekât gibi çeşitli fıkıh bölümlerine ayrılır ve her bir bölüme “kitab” adı verilir. Kitâbu's-salat, kitâbu'z-zekât gibi... Her kitabın da çeşitli sayılarda “bab”'ları vardır.

3- CÂMİLER

Sünenler gibi fıkıh bablarına göre tasnif edilmiş hadis kitaplarıdır. Ancak Sünen'lere göre daha fazla bölüm (kitab) ihtiva ederler. Mesela iman, zühd, edeb, menâkıb, fiten, siyer ve cihad, tefsir gibi bölümler Sünen'lerde yer almazlar. Zaten Sünen'lere oranla daha çok bölümü içlerinde topladıkları içindir ki, bu kitaplara “Cami” adı verilmiştir.

4- MÜSNED'LER

Hadisleri ilk râvîlerine göre sıralayan eserlerdir.  Sahabiler faziletlerine göre sıralanmış ve rivayet ettikleri hadisler isimlerinin altına yazılmıştır.

5- MUCEM

Hadisleri son râvîlerine göre sıralayan eserlerdir.

Bu dönemde yazılan hadis eserlerinden günümüze kadar ulaşanlardan bazıları:

Belirli bir konuya tahsis edilmiş kitaplar:

Etbau't-tâbiîn devrinde ortaya çıkan hadis kitaplarından bir kısmı da, Camî'leri meydana getiren ve "kitab" adı verilen çeşitli konulardan yalnız birine tahsis edilmiş küçük hacimdeki eserlerdir.

Mesela, Sufyan es-Sevri (ö. 161/778)'nin Kitabu't-Tefsîr'i, İbrahîm b. Tahm'in (ö. ]63/780)'ın Kitabu'l-Menakib'i, bunlardandır.