Asırlar Öncesinden Bir Annenin Kızına Nasihatleri

Evlilik kurumunun sağlam bir şekilde ayakta kalabilmesi için kadın nelere dikkat etmeli? ''Aile Olmak - Vezâifü’l İnâs'' adlı eser, bir annenin evlenecek kızına çeşitli konularda yaptığı nasihatleri konu ediniyor.

Anne babaların çocuğuyla/çocuklarıyla doğduğu andan itibaren kurdukları aile içi dil, çocuğun başından sonuna bütün hayatında etkisini sürdürecektir şüphesiz. Bu dilin çeşitli evrelerinin olduğu, erkek veya kız evlatlara göre değişiklik gösterdiği hepimizin malumudur. Anne ve baba, evlat yetiştirme noktasında farklı roller üstlenseler de ikisi de “aile” kurumunun en iyi ya da en olması gerektiği şekilde kurulması ve muhafazası için gönüllü memurlardır. Özellikle annelerin nasihatlerle üstlendikleri rol, çocuk eğitiminin başlama vuruşunun yapıldığı an sayılabilir. Bu karşılıklı ve işbirliği ile devam eden iletişim, ömür boyu devam edecek eğitimle beraber aile kurumunun sağlam bir şekilde varlığını sürdürmesini de sağlayacaktır.

Biri birinden özel ve güzel eserlerin bizlere ulaşmasını sağlayan Büyüyenay Yayınları’nın etiketiyle çıkan Aile Olmak - Vezâifü’l İnâs adlı eser, bir annenin evlenecek kızına yaptığı nasihatleri konu edinmektedir. Evlilik kurumunun sağlam bir şekilde ayakta kalabilmesi için kadının dikkat etmesi gereken kanaat, itaat, temizlik, âdetlere saygı gösterme, eşyayı muhafaza, akrabaya hürmet, sır saklama ve saygılı davranma konularını ayrıntılı bir şekilde ele almış, yeri geldiğinde bahsi geçen konularla ilgili ayetleri, hadisleri, yaşanmış olayları örnek göstererek açıklamıştır. Tüm bunlara değinirken de Arap kabile reislerinden Avf b. Mahlem’in kızı Ümmü Ünâs’a annesi Ümâme’nin yaptığı vasiyetten yola çıkılmış ve kitap bu vasiyetin bir anlamda şerhi mahiyetinde kaleme alınmıştır.

Eserin asıl yazarı Mehmed Saîd hakkında bilgiye ulaşılamamıştır. Kitabı hazırlayan Muhsin Bostan, üslubuna dikkat ederek kısmen sadeleştirmiş, kitapta geçen özel isimler, âlimler, düşünür ve sahabeler kitapta dipnot olarak pek az yer almasına rağmen kendisi bunları tamamlamıştır.

AKRABAYA HÜRMETTEN KASIT NE?

“Âlemde nasıl her eve lazımsa hanım/ Her hanıma da işbu kitab öylece lazım” Bu beyit kitabın önemine dikkatleri çeken bir serlevha olma özelliği taşıyor adeta. Ümame’nin vasiyeti maddelere ayrılarak on başlık halinde geniş şekilde şerh edilmiş. Vasiyette de olduğu gibi esere kanaat konusuyla başlanmış. Çünkü kadınların nimet içinde yaşamaya rağbeti fazladır ve karı-koca arasındaki kavgaların çoğu kanaatsizlikten meydana gelmektedir. Bu sebeple Ümmü Ünâs’ın validesi de kızına ilk önce kanaat etmeyi hatırlatmıştır.

İkinci olarak kocaya itaat hatırlatılmış, bununla ilgili hadislere, yaşanmış örneklere yer verilmiş ve şeriata aykırı olmadığı sürece her konuda ve her zaman kadının kocasına itaat etmesi gerektiği belirtilmiştir.

Temizlik ve temizlenme konusunda da başta kadının kendi kişisel temizliğinin önemi, sonra evinin temizliği ve düzeni anlatıldıktan sonra çocuk eğitimine yer verilmiş, köle veya hizmetçilere de nasıl davranılması gerektiği yine bu başlık altında açıklanmıştır. Akrabaya hürmet konusunda ise, bundan kastın sadece eşinin ailesi ve birinci derece akrabaların olmadığını, kocanın önceki eşinden çocukları varsa onlara, evde yetim varsa ona ve hatta komşulara da saygı ve sevgi gösterilmesi gerektiği, kime nasıl davranılması gerektiği anlatılmıştır. Yine burada da yaşanmış örneklere çokça yer verilmiştir.

Sır saklama konusunun -kadınların “genellikle” zayıf oldukları bir nokta olduğundan- üzerinde özellikle durulmuş, dikkat edilmemesi halinde nelere sebebiyet verebileceği, bunun mazeretinin olmadığı, kadının kendisini sorgulaması gerektiği anlatılmıştır. Saygılı davranma ve hürmet konusu da örnekleriyle açıklandıktan sonra, vasiyetin son kısımlarında yer alan koca üzgün iken sevinçli olunmaması, sevinçli iken üzgün olunmaması gerektiği, kocanın rızasını kendi hevasına tercih etmesi gerektiğine yer verilmiştir.

Örneklerin ve kahramanlarının asırlar öncesine ait olduğu bu çalışmada konular o gün olduğu gibi bugün de güncelliğini koruyan ve uyulmadığı zamanlarda aile içi sıkıntılara sebebiyet verdiğine şahitlik ettiğimiz hususlardır. Bu yönüyle kitabın okunması her açıdan faydalı olacak, dünün, bugünün ve belki yarının da bu “aile içi meseleleri”nin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.

Kaynak: Sultan Er, Dünya Bizim