Müslümanların Mekke’de İlk Eğitim Gördükleri Yer Neresidir?

Darül Erkam nedir, neresidir? Peygamber (s.a.s.) Efendimiz dönemindeki ilk eğitim ve öğretim müessesesi; Darül Erkam’ın önemi ve Peygamberimizin (s.a.s.) Darül Erkam’da yetiştirdiği müminlerin özellikleri.

Nübüvvetin ilk senesinde Erkam bin Ebi’l-Erkam (r.a) Müslüman olduktan sonra ashâb-ı kirâm onun evinde gizli gizli toplanmaya başladılar.

DARÜL ERKAM NERESİDİR?

“Dârü’l-İslâm” diye de bilinen “Dârü’l-Erkam”, Mekke’de Safâ Tepesi’nden Merve’ye doğru hareket edildiğinde hemen sağda, Safâ Tepesi’nin eteklerinde idi. Yakın zamanlara kadar Mes’â’nın burasında bir kapı vardı ve ismi Dâru’l-Erkam idi. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) Kureyş müşriklerinden sakınarak bu mübârek evde bulunurlar, yanlarına gelenlere İslâm’ı anlatırlar, Kur’ân-ı Kerîm okuyup öğretirlerdi. Orada, beraberce namaz kılarlardı. Birçok insan İslâm ile burada tanışmıştır.

Hz. Ömer (r.a), nübüvvetin altıncı yılında Müslüman oluncaya kadar bu ev İslâm’ın teblîğ edilip öğretilmesinde büyük hizmetler îfâ etmiştir.

DARÜL ERKAM VAKFİYESİ

Erkam (r.a) Dârü’l-Erkam’ı daha sonra vakfetmiştir. Vakfiyesi şöyledir:

“Bismillâhirrahmânirrahîm. Bu, Erkam’ın Safâ’dan biraz ilerideki evi hakkında yaptığı ahd ü vasiyetidir ki, onun arsası Harem-i Şerîf’ten sayıldığından, o da haremleşmiş, dokunulmazlaşmıştır: Satılmaz ve tevârüs olunmaz. Hişâm bin Âs ve onun âzatlı kölesi buna şâhittir.” (İbn-i Sa’d, III, 242-244; Hâkim, III, 574-575/6129)

Dârü’l-Erkam, zamânımızda Suûdî Arabistan Krallığı tarafından yıkılarak Harem-i Şerîf’in arsasına katılmış, yâni aslına rücû etmiştir.

DARÜL ERKAM’DA İSLAM’A DAVET

Dâru’l-Erkam’daki gizli dâvet günlerinden, İslâmî usûle dâir şu netîceleri çıkarabiliriz:

1. Gerektiğinde gizlilik bir dâvânın esâsı olmalıdır.
2. Herhangi bir ictimâî, dînî ve siyâsî hâdisenin gerçekleşmesinde ilk ve zarûrî adım, eğitim ve öğretimdir. Bir dâvâya gönül veren fertlerin keyfiyet kazanması için, o dâvânın mantığı ve ahlâkı ile techîz edilmeleri gerekir.

Buna göre İslâmî faâliyetlerde kıyâmete kadar tutulacak yol ve tâkib edilecek usûl, Nebiyy-i Ekrem (s.a.v) Efendimiz’in bu tatbîkâtının ışığında teşekkül ettirilmelidir. İslâm’ın yeniden güçlendirilmesi ve yeni bölgelere ulaştırılmasında bu eğitim ve öğretim faâliyetlerine birinci derecede ehemmiyet verilmelidir.

PEYGAMBERİMİZİN YETİŞTİRDİĞİ MÜMİNLERİN ÖZELLİKLERİ

Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz’in yetiştirdiği İslâm cemaatinin mühim hususiyetleri şunlardır:

1. Vahye tam icâbet ve onun önüne geçmemek,
2. Vahyin ve îmânın vicdanlarına derinden tesir etmesi,
3. Sabır
4. Çok dua etmek ve duada ısrarlı olmak,
5. Çok zikretmek ve çokça Kur’ân tilâvetinde bulunmak,
6. İhlâs,
7. Sebât…

Cenâb-ı Hak şöyle buyurur:

“Sabah akşam (her vakit) Rablerine, O’nun rızasını dileyerek dua edenlerle birlikte candan sabret! Dünya hayatının zînetini isteyerek gözlerini onlardan ayırma! Kalbini zikrimizden gafil kıldığımız, keyfinin peşine düşmüş ve işi gücü haddi aşmak olan kimseye itaat etme!” (el-Kehf, 28)

NİÇİN ERKAM’IN EVİ TERCİH EDİLDİ?

1. Hz. Erkam’ın Müslüman olduğu bilinmiyordu.
2. Erkam (r.a) Müslüman olduğunda 16 yaşlarındaydı. Kimse bir gencin evinde toplanılacağını tahmin etmezdi.
3. Erkam (r.a) Benî Mahzum’dan idi. Bu kabile, Benî Hâşim’in karşısında duran kabilelerin bayraktarlığını yapıyordu. Kimse, düşman saflarından bir kimsenin evinde İslâm’ın anlatılacağını tahmin etmezdi.

Bütün bunlar, Dâru’l-Erkam’ın tercih edilmesindeki fetâneti ortaya koymaktadır.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Siyer-i Nebi.