Mescid-i Nebevi ile İlgili Hadisler
Mescid-i Nebevî nedir? Peygamber (s.a.s.) Efendimizin Mescid-i Nebevî’nin fazileti hakkındaki hadis-i şerifleri.
Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretinden hemen sonra ashabıyla birlikte inşa ettiği mescittir. Buna Mescid-i Rasûl, Mescid-i Şerîf, Mescid-i Saadet de denir. Mescid-i Haram’dan sonra, Mescid-i Aksa gibi yeryüzünün en faziletli mescitlerindendir.
Mescid-i Nebevî, hicretin Medine merkezinde sona erdiği noktada, Allah Elçisi’nin devesinin çöktüğü, Neccar oğullarından satın alınan bir arsa üzerine inşa edilmiş ve bitişiğindeki câhiliye döneminden kalma mezarlık kaldırılarak alanı genişletilmiştir.[1] Mescit yapımına mü’minler işçi-usta olarak katılıyor, bizzat Allah’ın Rasûlü planlama ve organize yanında bir işçi gibi taş, kerpiç taşıyor ve şu beyitleri söylüyordu: “Allahım! Ahiret hayatından başka hayat yoktur. Ensara ve mühacirlere mağfiret et!” [2] Başlangıçta eni-boyu yüzer zira’ (1 zira’ 45 cm.) olmak üzere kare şeklinde inşa edilen mescide üç kapı konulmuştu. Hicretten onaltı ay sonra kıblenin yönü Beytullah yönüne çevrildiği zaman, güneydeki kapı kapatılarak, burası mihrap yapıldı ve kuzeyden bir kapı açıldı.
Mescidin doğu tarafında duvara bitişik olarak Rasûlullah (s.a.s)’in eşleri Hz. Aişe ve Sevde için iki oda inşa edilmişti. Bunlara zamanla yedi oda daha eklenerek oda sayısı dokuza çıkmıştır. Yine mescide bitişik olarak gündüzleri bir eğitim-öğretim yeri, geceleri ise, evsiz kimseler ve misafirlerin barınması için “Suffa” denilen üzeri kapalı bir bölüm eklenmiştir.[3] Bir defasında Temim kabilesine mensup yetmiş kişi burada barındırılmış idi.[4] Medine’den ve uzak yerlerden gelerek Suffa’da eğitim-öğretim gören öğrenci sayısının dört yüze ulaştığı oluyordu. Burada barınanların ihtiyaçlarının büyük bir bölümü cömert sahabiler tarafından karşılanıyordu. Medine’de bir evi ve ailesi olmayan yoksul kimseler de Suffa’da yatıp kalkıyor ve ihtiyaçları buradan sağlanıyordu.[5]
Hz. Peygamber, mescidi Hayber’in fethinden sonra bir miktar genişletmiş, vefatından kısa bir süre önce, Hz. Ebûbekir’in kapısı dışında, evlerden mescide açılan bütün kapıları kapattırmıştı.[6] Rasûlullah (s.a.s) vefat edince, Hz. Aişe’ye ait odaya defnedilmiştir. Hz. Ebûbekir ve Ömer (r. anhümâ) vefat ettiklerinde, Peygamber (s.a.s)’in yanına defnedilmişlerdir.
Hz. Ömer dönemindeki genişletmede, Hz. Peygamber’in eşlerine ait odalar kısmına dokunulmamıştı. Emevî halîfesi Ömer İbn Abdilazîz mescidi doğu, batı ve kuzey yönlerinden büyütürken, Peygamber (s.a.s)’in eşlerinin odaları da mescide katılmıştır. Ancak Rasûlullah (s.a.s)’in kabri, Hz. Âişe’nin odasında bulunduğu için, bu odanın sadece bir bölümü mescide dahil edilmiş, kabirler kısmı dışarıda bırakılmıştır.[7]
İlk inşa edildiğinde 2475 m. kare büyüklüğünde olan Mescid-i Nebevî, tarih boyunca süren çeşitli inşa ve büyütme çalışmaları sonucunda 12271 m. kare genişliğine ulaşmıştır. Günümüzde yapılan genişletme çalışmalarıyla bu alanın birkaç katına çıkması hedeflenmektedir.
MESCİD-İ NEBEVÎ’NİN FAZİLETİ
Yeryüzünde namaz kılmak ve ziyaret etmek için yolculuğa çıkılabilecek üç mescitten birisi olan ve Mescid-i Haram’dan sonra en faziletli sayılan bu mescidin içindeki “Ravza-i Mutahhare” denilen bir bölüm için Allah Elçisi şöyle buyurmuştur: “Benim evimle minberim arasında kalan yer, cennet bahçelerinden bir bahçedir.” [8] Rasûlullah (s.a.s), önceleri bir hurma kütüğüne yaslanarak hutbe okurdu. Cemaat çoğalınca, üç basamaklı bir minber yapıldı. O, bu yeni minbere yönelince, kenarda kalan hurma kütüğünden, deve iniltisi gibi sesler gelmeye başlamış, Allah’ın Elçisi eliyle meshedince ses kesilmişti.[9]
Ravza-i Mutahhare içinde Ebû Lübâbe ve Hannâne adında direkler vardır. Ebû Lübâbe, ensardan Evs kabilesine mensuptu. Kureyza oğulları savaşında, düşmana, teslim olmaları halinde, kendilerine verilecek cezanın ölüm olacağını işaret etmiş olduğundan dolayı pişmanlık duymuş ve kendisini buradaki sütuna iple bağlatmış ve tevbesi kabul edilmedikçe, bağını hiç kimseye çözdürmeyeceğine ve bir şey yiyip içmeyeceğine yemin etmişti. Yedi gün bağlı kaldıktan sonra tevbesi kabul edilmiş ve bağını bizzat Allah’ın Rasûlü çözmüştü. Bugün bu sütunun yerine dikilene “Üstüvâne-i Ebû Lübâbe” denir. Diğeri ise “Üstüvâne-i Hannâne (ağlayan kütük” olup, yukarıda sözünü ettiğimiz, inleyen hurma kütüğünün yerindeki sütundur.[10] Minber hakkındaki başka bir hadis şöyledir: “Minberimin ayakları cennet üzerindedir.” [11]
Medine’de bulunan Mescid-i Nebevî, yeryüzünde bulunan üç kutsal mescitten birisidir. Bu mescidin fazileti hadiste şöyle açıklanır: “Ancak şu üç mescit için yolculuk yapılabilir: Mescid-i Haram, benim şu mescidim (Mescid-i Nebevî) ve Mescid-i Aksâ.” [12] Sa’d İbn Vakkas ve Ebû Hüreyre (r. anhümâ)’dan rivâyete göre, Nebî (s.a.s) şöyle buyurmuştur: “Benim şu mescidimde kılınacak bir namaz, Mescid-i Haram dışında, başka yerlerde kılınacak bin namazdan (sevap bakımından) daha faziletlidir.” [13] Enes İbn Mâlik’ten nakledilen başka bir hadiste, namaz miktarı zikredilir: “Kim benim mescidimde kırk vakit namaz kılarsa, cehennem ateşinden berat ve kıyamet günü kurtuluş yazılır.” [14] Mescid-i Nebevî, namazın dışında diğer hayırlı ameller için de fazilet kaynağıdır. Hadiste şöyle buyurulur: “Mescidime bir hayrı öğrenmek veya öğretmek için gelen, Allah yolunda cihad eden kimse gibidir. Bunun dışında gelen, başkasının kazancını seyreden kimseye benzer.” [15] “Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Mescidim de mescitlerin sonuncusudur.” [16]
Diğer yandan Mescid-i Nebevî’nin içinde, Hz. Peygamber’in kabri ile minberi arasında “Ravza-i Mutahhare” denilen ve cennetten bir parça sayılan kutsal bir alan yer alır. Bu yer 10 m. genişliğinde, 20 m. uzunluğunda, 200 metre karelik bir alandır. Bu alanın fazileti ile ilgili olarak, Abdullah İbn Zeyd el-Mâzinî ve Ebû Hüreyre’den nakledilen bir hadiste şöyle buyurulur: “Benim evimle minberim arası, cennet bahçelerinden bir bahçedir.” [17]
Dipnotlar:
[1] Nesâî, Mesâcid, 12; İbn Sa’d, Tabakât, Beyrut, t.y, I, 239. [2] İbn Sa’d, Tabakât, I, 239, 240. [3] İbn Sa’d, age, I, 499. [4] A. İbn Hanbel, III, 371. [5] İbn Sa’d, age, I, 255; M. Hamidullah, İslâm Peygamberi, İstanbul 1980, II, 832. [6] Buhârî, Ashâb, 3. [7] İbn Sa’d, age, I, 399; Ömer Tellioğlu, “Mescidu’n-Nebevî” mad., Şamil İslâm Ansik. [8] Buhârî, Fadlü’s-Salât fî Mescidi Mekke ve’l-Medîne, 5; Nesâî, Mesâcid, 7, H. No: 693. Buhârî’nin Ebû Hüreyre rivâyetinde; “Benim minberim havzımın üstündedir” ilâvesi vardır. [9] Buhârî, Cuma, 26; Nesâî, Cuma, 17; İbn Mâce, İkâme, 199; İbn Sa’d, age, I, 239-254 [10] Abbas Kerrâre, Mekke-Medine Tarihi, Terc. Abdullah Öz, İstanbul 1982, s. 247-253; M. Asım Köksal, Hz. Muhammed ve İslâmiyet, İstanbul 1981, s. 339-343. [11] Nesâî, Mesâcid, 8; A. İbn Hanbel, VI, 289, 292, 318. [12] Buhârî, Mescid-i Mekke, 1, 6, Sayd, 26, 415, 511-513; Ebû Dâvud, Menâsik, 94; Tirmizî, Salât, 126. [13] Buhârî, Fadlü’s-Salât fî Mescidi Mekke ve’l-Medîne, 1; Tirmizî, Salât, 126; Nesâî, Mesâcid, 4, 7; A. İbn Hanbel, I, 16. Nesâî’de şu ilâve vardır: Çünkü Rasûlullah (s.a.s) peygamberlerin sonuncusu, onun mescidi de mescitlerin sonuncusudur. [14]
Taberânî, el-Evsat’tan. Bu hadis başka kaynaklarda bulunamamıştır. [15] A. İbn Hanbel, II, 418. [16] Nesâî, Mesâcid, 7. [17] Müslim, Hac, 500-503
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları