İslam’da Temel Haklar Nelerdir?

İslâm, büyük bir kıymet verdiği insana, kendi şeref ve haysiyetine münâsip haklar lütfetmiştir.

İslâm devletinde yaşayan insanların (azınlıklar dâhil) sahip oldukları temel haklardan bir kısmı şunlardır:

1) Bütün insanların canı, malı ve ırzı emniyet altındadır. Bunları tecâvüzden korumak, siyasî iktidarı elinde bulunduranların temel vazifesidir.

2) Hiç kimsenin anadilini kullanmasına engel olunamaz.

3) Herkes kanun karşısında eşit olduğu gibi dilediği inancı yaşamakta serbesttir. Bu hususta bir baskı tatbik olunamaz. İnsanlar, inanıp kabul ettikleri kanunlara göre muhâkeme olma hakkına sahiptirler.

4) Amme nizâmını sağlamak için yapılan bazı düzenlemeler hâricinde kimsenin kıyafetine karışılamaz.

5) Eğitim ve öğretim serbest olup hiç kimse bundan mahrum edilemez.

6) Herkes ifade hürriyetine sahiptir.

7) Nesli korumak esastır.

8) Müslim-gayr-i müslim herkes ülke dâhilinde dilediği yerde oturabilir. Buna karşı da ancak emniyet ve âmme nizamının korunması maksadıyla bazı sınırlandırmalar getirilebilir.

9) Herkes seyahat ve ticaret hakkına sahiptir. Bunlara da âmme menfaati dışında hiçbir sûrette engel konulamaz.

İSLAM’IN İNSANA VERDİĞİ TEMEL HAKLAR

İslâm’ın insana verdiği temel hakları gayr-i müslim devletler ancak asırlar sonra düşünmeye başlamışlardır.[1]

İslâm’a göre insanın varlığı, onun temel insan haklarına sahip olması için yeterli bir sebeptir. Bu fikir Fıkıh’taki “İsmet âdemiyetledir: Dokunulmazlık ve temel haklar, insan olmak hasebiyledir” esasına dayanmaktadır. İslâm hukukçuları bu hükümleriyle, âlemşümûl bir yaklaşım benimsemiş, hiçbir zaman insanlar arasında din, ırk, cinsiyet, sınıf ve vatandaşlık ayrımı yapmamışlardır.[2]

[1] Bkz. Kadir Mısıroğlu, İslâm Dünya Görüşü, s. 200-201.

[2] Prof. Dr. Recep Şentürk, İnsan Hakları ve İslâm, s. 13, 21.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Ebedi Yol Haritası İslam, Erkam Yayınları