Hadis Rivâyetinde Gösterilen Titizlik

Ashab-ı kiramdan Ebü Ümame el-BahiK'nin (ra) şu sözü, hadisleri bize ilk aktaran o şanlı kafilenin bu konudaki titizliğini yansıtmaktadır. Ebü Ümame diyor ki: Ben bir hadisi Hz. Peygamber'den bir defa, iki defa,... (hatta) yedi defa duymakla rivayet edersem cür'etkar davranmış olurum (Ahmed b. Han-bel, Müsned, V, 250). Bu ifade, ashab-ı kiramın hadis rivayetinde gösterdiği titizliğin tipik bir örneğidir.

Ebû Mûsa el-Eş’arî (r.a), Hz. Ömer’in kapısına gelip üç defa kapıyı çalmak suretiyle izin istedi. Kapının açılmaması üzerine geri döndü. Daha sonra kapıya çıkan Ömer (r.a), ona niçin daha fazla izin istemediğini ve geri dönmeyi tercih ettiğini sordu. Ebû Mûsâ (r.a) da:

“–Ben, Nebiyy-i Ekrem (s.a.v) Efendimiz’in:

«Sizden biriniz üç defa izin istediği hâlde kendisine izin verilmezse geri dönsün!” buyurduklarını işittim” dedi.

Bu sefer Ömer (r.a):

“–Bu söylediğin sözü Allah Rasûlü’nden işittiğine ve Rasûl-i Ekrem (s.a.v) Efendimiz’in böyle buyurduğuna dâir bana şâhit getir!” dedi.

Telaşa kapılan Ebû Mûsâ (r.a), sahâbîlerin bulunduğu meclise gelerek durumu anlattı. Orada bulunanlar şaşırarak:

“–Bunu yaşça en küçüğümüz bile bilir” dediler.

Yaşça en küçükleri olan Ebû Saîd el-Hudrî (r.a), Ebû Mûsâ (r.a) ile birlikte giderek Hz. Ömer’in huzurunda şâhitlik yaptı.[1]

Übeyy ibn-i Ka’b (r.a):

“–Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz’in böyle buyurduklarını ben işitim. Ey İbnü’l-Hattâb! Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz’in ashâbına azâb olma!” dedi.

Ömer (r.a):

“–Sübhânellâh! Ben bir şey işittim ve onu tahkik etmek, kesinleştirmek istedim!” dedi. (Müslim, Âdâb, 37)

Hz. Ömer’in bu tavrı, Allah Rasûlü’nün hadîs-i şerîflerinin ve Sünnet-i Seniyye’sinin bizlere kadar nasıl sağlam bir metod ve sistemle geldiğini göstermektedir. Ashâb-ı kirâm ve daha sonra gelen İslâm âlimeri, rivâyetlerin naklinde çok titiz davranmışlar, hadîs dinledikleri zâtların ilim ve ahlâkına son derece dikkat etmişlerdir.

[1] Bkz. Buhârî, İsti’zân, 13; Müslim, Âdâb, 33-37; Ebû Dâvud, Edeb, 127, 130.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Hz. Ömer'den 111 Hayat Ölçüsü, Erkam Yayınları, 2015