Macaristan’da önemli projelere imza atan TİKA projelerine yenilerini eklemeye devam ediyor. Bu kapsamda Macaristan’da birçok alanda projelere gerçekleştiren TİKA’nın katkılarıyla Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de bulunan Gülbaba Türbesi’nin restorasyonuna yönelik kazı çalışmalarına başlandı.
ÜÇ ADET MEZAR BULUNDU
Budapeşte Tarih Müzesinden arkeologlar ve bilim insanlarının katılımıyla gerçekleşen kazı çalışmalarına TİKA aracılığıyla Türkiye’den getirilen uzman heyeti de katıldı. Türbe içerisindeki raspa ile çevresinde yapılan sondaj ve kazı faaliyetlerini yerinde inceleyen uzman heyet, kazı alanı proje sorumlusu ve Budapeşte Tarih Müzesinde görevli arkeolog Adrienn Papp ile bilgi alışverişinde bulundu. Kazı çalışmaları esnasında Türbe’nin doğusunda iki, güney doğusunda ise bir adet mezar bulunduğu tespit edildi. Bulunan mezarlardan birinin Müslüman bir çocuk, diğerinin ise yetişkin bir Hristiyan’a ait olduğu gözlendi. Söz konusu üç mezar antropologların incelemesi ve karbon testi ile dönemlerinin belirlenmesi amaçlarıyla yerlerinden kaldırılmış olup önümüzdeki süreçte Hristiyan mezarı müzede sergilenecek, müslüman mezarı ise yine Türbe etrafına defnedilecek.
TÜRBE KİLİSEYE ÇEVRİLMİŞ
Türbe içerisinde seyyar iskele ile yapılan boya ve sıva raspa çalışmaları neticesinde duvar malzemesinin yonu taşı, kemer ve kubbelerin ise tuğladan yapıldığı ortaya çıkarıldı. Aynı şekilde sıva raspa çalışmasında batı duvarındaki kapatılmış pencereye ait dolgu ve kenarlarında orjinal şöve taşları ortaya çıkarıldı. Türbe’nin kiliseye çevrildiği dönemde pencerelerin kemer içlerinin biçimi değiştirilerek Avusturya-Barok tarzı elips formlu pencere haline getirildiği biliniyor.
TÜRBE İLK OLARAK 1543 YILINDA YAPILMIŞ
TİKA’nın kazılar için getirmiş olduğu uzman heyetinden Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv Şube Müdürü Mevlüt Çam, arşivlerde Gül Baba türbesinin ilk olarak 1543 yılında Budin Beylerbeyi Mehmet Bey tarafından yaptırıldığının yazdığını ve belgelerden Mehmet Paşa’nın türbe dışında tekke, derviş odaları, bahçeler, bağlar, menziller ve evler de yaptırdığının anlaşıldığını belirterek restorasyonun tamamlanmasının ardından derviş odalarının yapılması gerektiğini söyledi. Heyet üyelerinden Gazi Üniversitesi'nde edebiyat tarihi alanında çalışmalar yapan Dr. Mustafa Tatcı, Gül Baba gibi mana erlerine ait türbelerin tapu kayıtlarımız olduğunu, bu eserlerin ihya edilmesi gerektiğini, Vakıflar Genel Müdürlüğünden elde edilen bilgiler ve edebi eserlerdeki bilgiler ışığında hem bilgi hem de fiziki bina olarak Gül Baba Türbesinin restorasyonunun şart olduğunu, sadece Gül Baba ile yetinmeyerek diğer türbe ve edebi eserlerin de ihya edilerek yeniden gündeme getirilmesi, felsefelerinin işlenmesi ve gelecek nesillere aktarılması gerektiğini söyledi.
GÜL BABA KİMDİR?
Gül Baba Türbesi, adını Kanuni Sultan Süleyman'ın Budin Seferi’nde şehit olan Cafer adlı Bektaşi dervişinden alan, Türk Büyükelçiliğinin yıllardır yakından ilgilendiği, tanınmış tarihi bir anıt niteliğinde bir mekân. Kavuğunda taşıdığı gül nedeniyle dervişin adı “Gül Baba” olmuş, Türbe’nin bulunduğu tepeye de Macarlar “Gül Tepe” demişlerdir.
Merzifonlu olduğu ve Cafer ismini taşıdığı belirtilen Gül Baba’nın zamanın Macar halkı tarafından çok sevildiği, adına operetler ve romanlar yazıldığı rivayet ediliyor. 1541 yılında Budin kuşatması sonrası hayatını kaybeden Gül Baba için Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle bir türbe inşa edilmiş ve buraya defnedilmişti.