Mal Takası Caiz mi?

Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım, “Hangi malların değişimi faize girer?” sorusunu cevaplıyor.

Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz altı çeşit malda bir değişim, alım-satım olacaksa bunların peşin olarak ve eşit miktarlarda değişimi öngörmüştür. Burada temel olarak şu soruyu sormak mümkün. Ben buğdayı buğdayla, aynı şartlarda ve eşit miktarda değiştireceksem bunun ne anlamı var? Peygamberimiz ürünün cinsi değiştiğinde istediğiniz gibi alışveriş yapabilirsiniz diyor. Buğdayı altınla alacaksınız istediğiniz şekilde peşin veya vadeli satın alabilirsiniz. Elbette buğdayı altınla değişirken aynı miktarda değişim söz konusu olmaz. İstediğimiz gibi hür bir şekilde alışveriş yapabilirsiniz. Niye? Böylelikle para dediğimiz o gün için altındır veya gümüştür. Yakın bir döneme kadar altına endeksli idi. Yerel paralar şimdi birçok şeye endeksli hale getirdiler. Bu parayla malı satın aldığınız zaman o malın tam değerini tespit etmek daha mümkündür. Ama bir malı mal ile değişiyorsanız onun içerisinde birtakım kayıpların olması söz konusu olabiliyor. Artı insanlar her zaman aradıkları şeyi sattıkları şeyle değiştirme imkanı bulamayabiliyorlar. Böyle olunca bir taraf talepkar, bir taraf tok satıcı olduğundan dolayı değerinden farklı bir aldanma veya bir kandırılma söz konusu olabiliyor. Bu yönüyle Peygamber Efendimiz bu tür ticaretle kar elde edilmesininin önüne geçmek için eğer aynı cins malları aynı cins malla değişecekseniz eşit ve peşin olarak değişin buyurmaktadır.

Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in altı maddeyi örnek olarak zikrettiği Ubâde b. es-Sâmit’in -radıyallahu anh- rivayet ettiği hadis şöyledir:

“Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla ve tuz tuzla misli misline, birbirine eşit olarak ve peşin satılırlar. Ancak bunlarda cins farkı olunca peşin olmak şartıyla istediğiniz gibi satış yapınız.” (Müslim, Müsâkât, 81; Ebû Dâvud Büyü, 18)