ABD Başkanı Donald Trump'ın söylemleri ışığında İsrail-Filistin ilişkilerinin geleceğini değerlendiren uzmanlar, Trump'ın öteden beri bilinen "İsrail yanlısı" tutumunun Filistinlileri zor bir dönemin beklediği söylüyorlar.

ABD'nin İsrail yanlısı tutumuna karşılık Avrupa'nın dengeleyici unsur olabileceğinin altını çizen uzmanlar, Filistinliler için zor bir dönemin söz konusu olduğunu vurguladı.

Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Kemal İnat, yeni ABD Başkanı'nın selefine kıyasla çok daha İsrail'den yana tavır göstereceğinin öteden beri belli olduğunu dile getirdi. İnat, Trump'ın konuşmalarına istinaden "Filistinliler için daha zor bir dönem söz konusu olacak." değerlendirmesinde bulundu.

Filistin-İsrail meselesine Batı'nın yaklaşımının genel olarak Amerikan başkanlarının politik görüşlerine göre değiştiğini hatırlatan İnat, Avrupa-ABD ilişkilerinin nasıl şekilleneceğine bağlı olarak Avrupalıların ABD'nin fazla İsrail yanlısı politikasını dengelemek yönünde hareket etmesinin söz konusu olabileceğini ifade etti. İnat, sözlerine şöyle devam etti:

"Batı'da farklı nedenlerden İsrail yanlısı tutum söz konusu ancak oradaki rasyonel politikacılar şunu da hesaba katıyorlar; Filistin konusunda aşırı İsrail yanlısı pozisyona sürüklenirsek bu durum Arap ve İslam dünyasıyla ilişkilerimizde ciddi sıkıntılar da yaratabilir. O yüzden bir şekilde Trump'ı dengeleyecek hareketler de söz konusu olacaktır.

Meselenin gelişimini, dengeleyici rasyonel aktörlerin ne kadar öne çıkacağı gösterecek. Bunun ilk işaretini de gördük aslında. Trump iktidara gelmeden önce net şekilde başkentin Tel Aviv'den Kudüs'e taşınması gerektiğini söylese de şimdi bu konuda biraz ucu açık konuşmaya başladı. Bunda, belki de 'çok aşırı İsrail tarafına ağırlık verirsek İslam dünyasıyla ilişkilerimizde sorun yaşanabilir' diyenlerin etkisi olabilir."

OBAMA DÖNEMİNE GÖRE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK

Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi, 21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Ortadoğu ve Afrika Masası Başkanı Doç. Dr. Serhat Erkmen, Trump'ın sözlerini her kesimin istediği şekilde algıladığını, bir taraf ABD'nin iki devletli çözümden vazgeçtiği yorumunda bulunurken, başka bir tarafın da ABD'nin barış sürecini desteklediği şeklinde değerlendirdiğini söyledi.

Trump'ın "Eğer İsrail ve Filistin mutlu olacaksa onların tercihi ne ise ben de onu kabul ederim." şeklindeki ifadesinin Obama dönemine göre önemli bir değişiklik olduğunun altını çizen Erkmen, Obama'nın özellikle son döneminde adil şartlara dayalı ve iki devletli çözüm olması gerektiğini söylediğini ve İsrail'in Filistin topraklarındaki gayrimeşru Yahudi yerleşimlerini durdurması noktasında sözlü baskı yaptığını hatırlattı.

Serhat Erkmen, Trump'ın sözlerinin 3 başlıkta değerlendirebileceğini belirterek, bunlardan ilkinin "barış olsun da nasıl olursa olsun" yaklaşımı olduğunu dile getirdi. İkincisinin, Arap devletlerine barış için çağrı yapılması olduğunu anlatan Erkmen, "Obama dönemine göre İsrail'i destekleme yönünde bir değişim var. Ama Netanyahu hükümetinin görmek istediği yüzde yüz destek de yok. Yani ibrenin Filistinlilerden ziyade açık şekilde İsrail'e kaydığı ama nihai noktaya gelmediği bir durum var." şeklinde konuştu.

SİSİ'NİN ÇÖZÜM ÖNERİSİ

İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Uysal da Trump'ın ifadelerinden İsrail'i destekleme konusunda çok daha ileri gideceğinin anlaşıldığını söyledi.

ABD yönetiminin, Mısır'daki Sisi yönetiminin önerdiği çözümü değerlendireceğinin anlaşıldığını dile getiren Uysal, "Gazze çevresinden, Sina Yarımadasından yer verilecek ve Filistin Devleti burası yapılacak. Kudüs ve Batı Şeria'da ise İsrail'in dediğinin olacağı bir formül düşünüyorlar. Sisi bunu Mısır'da kendisine dokunulmaması karşılığında yapıyor." diye konuştu.

Uysal, Mısır'ın önerdiği çözümün hayata geçirilmesi kolay olmasa da konuşulan bir senaryo olduğunu belirterek, "Bu çözümü İsrail ister ve Trump da destekler ama dünya ayağa kalkar." değerlendirmesinde bulundu.

Trump, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile Beyaz Saray'da düzenlediği ortak basın toplantısında, "İki çözümden (iki devletli veya tek devletli) herhangi biri olabilir. İki devletli çözümün daha iyi olacağını düşünüyordum ama eğer İsrail ve Filistin mutlu olacaksa onların tercihi ne ise ben de onu kabul ederim." ifadelerini kullanmıştı.

İsrail ile Filistin tarafının müzakereleri sonucunda ortaya çıkacak tablonun önemine işaret eden Trump, Ortadoğu Barışı için "çok hassas" çalıştıklarını ve iki tarafın da bazı tavizler vermek zorunda kalabileceğini vurguladı. Bu tavizlerin neler olacağı konusunda detay vermeyen Trump, "İsrail ile Filistinlilerin kendi aralarında anlaşmasının öncelikli olduğunu" dile getirmişti.

Kaynak: AA

İslam ve İhsan